(Tessel). Ned. waddeneiland en gemeente in de prov.
Noord-Holland. Bij opgravingen in 1967. 1971 en vlg. jaren bij Den Burg werden vondsten gedaan uit de latere IJstijd, de Romeinse tijd en de late Middeleeuwen. De verbinding van Texel met het vasteland werd waarschijnlijk voor 800 verbroken toen het Marsdiep ontstond. In de 9e eeuw strekte de gouw Texla, behorend tot het graafschap Holland, zich ver ten zuiden en zuidwesten van het tegenwoordige Texel uit. Van ca. 800- 19e eeuw is het eiland door gestage inpoldering gegroeid; 1630 werd het eiland Eierland met Texel verbonden. Texel had in de 17e eeuw een goede rede. die zowel de koopvaardij (voc), de visserij als de oorlogsvloot van dienst was.
In de 19e eeuw is Texel maritiem vervallen door omlegging van de Amsterdamse scheepvaartroutes. Bekend is de tijdens de Tweede Wereldoorlog 6.4.1945 uitgebroken mislukte opstand van Russische (Georgische) krijgsgevangenen tegen de Duitsers, gesteund door Texelse verzetsgroepen en de bevolking.Litt. S.Ponger. Uit de gesch. van Texel (in: Westfriesch Jb. 1942): J.A.van der Vlis. Texel (1949); J.A.van der Vlis, Tragedie op Texel (6e dr. 1971; over de opstand der Georgiërs): W.(Tonijnen en K.Hana, Texel (2e dr. 1973): P.J.Woltering, 2000 jaar wonen. Opgravingen op Texel (in: SH 1974; met litt.): J.A.van der Vlis. 't Lant van Texsel (1975): J.A.C.Bartels en W.Kalkman. Texel. Nederlands laatste slagveld (1980).
