tegenwoordig Saveme, een stadje in de Beneden-Elzas, met ca 8500 inw., gelegen aan het Marne-Rijn-kanaal en sedert 1920 tot het Franse dep. Bas-Rhin behorend, is in Nov. 1913 befaamd geworden door het zgn. [i]Zabern-incident.
[/i]
De stad was toen een garnizoensplaats in het Duitse Rijksland. Een jong luitenant, von Forstner, had zijn soldaten de raad gegeven, bij vechtpartijen met Elzassers van de wapens gebruik te maken; hij zou voor een neergestoken „Wackes” (eig.: landloper, bij de Oudduitsers ook: Elzasser) io Mark betalen. Von Forstner kreeg een paar dagen huisarrest. Zowel in Zabera als elders in de Elzas heerste grote opwinding; bij volksoplopen werden officieren gemolesteerd. De garnizoenscommandant kol. von Reuter, oordelende dat de politie onvoldoende optrad, liet nu door zijn soldaten een groot aantal burgers, o.w. ook een rechter, arresteren en insluiten. Dit werd algemeen als onwettig beschouwd; er ontstond hevige verontwaardiging in Duitsland, de Rijkskanselier werd in de Rijksdag geïnterpelleerd en voor het eerst in de geschiedenis nam dit college een motie van wantrouwen aan (4 Dec.), welke de Keizer echter naast zich neerlegde.
De Kroonprins zond telegrammen van instemming aan von Reuter en aan de militaire commandant te Straatsburg, gen. von Deimling. Op 10 Jan. 1914 werd von Reuter door de Krijgsraad vrijgesproken van machtsoverschrijding; von Deimling deed afstand van appèl, wat weer debatten in de Rijksdag uitlokte. De Keizer zegde nu toe, de regeling van de bevoegdheden der militaire autoriteiten op politieel gebied nader te zullen bezien. Inmiddels verving hij de Stadhouder en de Staatssecretaris van het Rijksland, die het militaire optreden hadden afgekeurd, door Pruisische conservatieven. Het Zabern-incident had nog eens duidelijk in het licht gesteld, hoe groot de macht van de Duitse legerleiding was, en hoe gering in wezen de invloed der parlementaire instellingen.
Lit.: E. Schenk, Der Fall Z. (Stuttgart 1927); J. Rovère, L’affaire de Saveme (Paris 1918); E. Eyck, Das persönl. Regiment Wilhelms II. (Erlenbach 1948), pag. 666 w.
