(1) noemt men de gezongen, al of niet begeleide volksmuziek, waarbij de tekst, evenals de muziek, behoort tot het gemeengoed van een collectiviteit. Voor de ontwikkeling van volksliedtekst z lied.
(2) noemt men het lied dat als de symbolische vertegenwoordiging geldt van een volk en dat bij alle nationale gebeurtenissen en vele plechtige gelegenheden ten gehore wordt gebracht, in het bijzonder bij ontvangsten van het Staatshoofd en zijn vertegenwoordigers. Voor een deel zijn deze nationale hymnen ontstaan in voor een bepaald volk belangrijke tijdpunten van zijn geschiedenis, zoals het Wilhelmus en de Marseillaise. Andere zijn min of meer toevallig als volkslied aangenomen (God save the King, Die Wacht am Rhein) of wel opzettelijk vervaardigd als antwoord op een prijsvraag (het Wien Neerlands bloed van Tollens en het Afrikaanse volkslied).
Wanneer een volkslied wordt gespeeld of gezongen pleegt men het hoofd te ontbloten en rechtop te staan, terwijl militairen en andere dragers van uniform (politie-agenten) het saluut brengen. Regeringswisseling heeft meermalen de afschaffing van het oude en de invoering van een nieuw volkslied ten gevolge; zo werd in Duitsland na de oorlog van 1870 het Pruisische volkslied Heil Dir im Siegerkranz vervangen door Die Wacht am Rhein, dat weldra op zijn beurt door het Deutschlandlied (Deutschland, Deutschland über alles) werd vervangen, waarvan sinds 1945 de derde strophe als nationale hymne van West-Duitsland geldt. In Nederland is het Wien Neerlands bloed, dat in 1815 als volkslied werd ingevoerd, tegen het eind der vorige eeuw gaandeweg vervangen door het Wilhelmus. Ook nationale groepen binnen een staat bezitten veelal een eigen volkslied als uitdrukking van hun saamhorigheidsbesef; zo zingen de Vlamingen de Vlaamsche Leeuw, de Friezen Frysk bloed, tsjuch op! enz.
Land Nationaal volkslied: Titel en/of beginregel
Argentinië Oid, mortales, el grito: Libertad
Australië God Save the Queen
België La Brabançonne
Bolivia Bolivianos, el hado propicio
Brazilië Ouviram do Ipiranga as margens plâcidas
Bulgarije Bulgario mila, zemya na geroi
Canada O, Canada! Our home and native land!
Ceylon Namo namo matha
Chili Ha cesado la lucha sangrienta!
Colombia Cesó la horrible noche
Costa Rica Noble patria, tu hermosa bandera
Denemarken 1. Det er et yndigt land
2. Alléén bij aanwezigheid van de koning:
Kong Kristian stod ved hojen mast
Dominicaanse
Republiek Quisqueyanos valientes
Duitsland Deutschlandlied (3de strophe)
Ecuador Salve; oh patria, mil veces!
Egypte Volkslied van Egypte
El Salvador Saludemos la Patria
Ethiopië Ethiopia hoy Dessi balish
Finland Zweeds : Maamme ( = Vdrt land)
Oi maamme, Suomi, synnynmaa !
Frankrijk La Marseillaise
Griekenland Se gnorizo apo ten kopsi tu spathiu ten tromere
Groot-Brittannië God Save the Queen
Guatemala Guatemala feliz !
Haïti La Dessalienne
Honduras Tu bandera, tu bandera es un lampo de cielo
Hongarije Himnusz (Isten âld meg a Magyart)
Ierland Abhrân na bhFiann (Engels: The Soldiers’ Song)
India Janaganamana
Indonesië Indonesia Raya
Israël Ha Tikwah („De hoop”)
Kolod balewaw p’nimah nefesj j’hudi homijah
Italië Inno di Mameli
Fratelli d’Italia, l’Italia s’e desta
Japan Kimi-ga-go
Joegoslavië Hej sloveni
Liberia All hail, Liberia, All hail!
Liechtenstein Oben am deutschen Rhein
Lehnet zieh Liechtenstein
Luxemburg Ons Hemecht
Wo d’Uolzecht durech d’Wisen zet
Mexico Mexicanos, al grito de guerra!
Nederland Wilhelmus van Nassouwe
Nicaragua Salve a ti, Nicaragua
Nieuw-Zeeland God Save the Queen
Noorwegen Ja, vi elsker detta landet
Oostenrijk Oesterreichische Bundeshymne
Land der Berge, Land am Strome
Panama Alcanzamos por fin la victoria
Peru Somos libres, seämoslo
Philippijnen Land of the morning
Polen Jeszce Polska nie zginela
Portugal A Portuguesa (Herois do mar)
Roemenië Imnul de Stat
Sovjet-Unie Sojoez njeroesjimyj respoeblik sevobognych
Spanje „Marcha Real”
Tsjechoslowakije Kde domov müj ?
Turkije Istiklal marsi (= Onafhankelijkheidsmars)
Uruguay Orientales, la patria 0 la tumba!
Venezuela Gloria al bravo pueblo (Abajo cadenas!)
V.S. The Star-spangled Banner
IJsland O, Guo vors lands
Zuid-Afrika Die Stem van Suid-Afrika
Zweden Du gamla, du fria, du fjällhöga Nord
Zwitserland Rufst du, mein Vaterland.
