een Siberisch volk, thans herdoopt tot Ewenki. Soms worden onder de naam Toengoezen ook met de eigenlijke Toengoezen verwante volken begrepen, zoals de Lamoeten (thans Ewen) en de Mandsjoes. Verder hebben Toengoezen zich over een grote oppervlakte verspreid en zijn gemengd met andere Siberische volken.
De eigenlijke Toengoezen wonen in een brede strook ten O. van de Jenisseï van de Noordelijke Ijszee tot het Baikalmeer en Mandsjoerije. Het zijn voor een deel geharde rendiertelers, maar aan de Noordelijke Ijszee zijn ze vissers, in het Z.O. landbouwers en in het Toengoeskagebied jagers. Hun oude organisatie berust op een clanindeling; de clans werden door erfelijke hoofden bestuurd. Maar reeds in de 18de eeuw grepen de Russen in door aanstelling van vaste inheemse administrateurs, die voor de inning van belasting moesten zorgen. De sedentaire Toengoezen zijn zo sterk gemengd met Russen, dat ze hun eigen taal verloren hebben. Sedert enige tijd is de Russische regering zich intensief met de noordelijke Siberische volken gaan bemoeien. Evenals voor de Samojeden is er voor de Ewenki een nationaal district gevormd. Ook voor hen werden oude volksverhalen verzameld en opgetekend en werden scholen opgericht. Het schijnt echter dat de opleiding van de Toengoesische onderwijzers op een mislukking is uitgelopen, zodat bijna alle onderwijzers Russen zijn, die de taal der Toengoezen niet verstaan. Dit zal ongetwijfeld de russificering in de hand werken. Verder heeft de regering ingegrepen door de rijke veebezitters te onteigenen, de andere in collectieve bedrijven samen te brengen en dan staatsrendierbedrijven op te richten. Men hoopte zo het aantal rendieren zeer hoog te kunnen opvoeren. Dit schijnt echter te zijn mislukt. De Ewenki begrepen de maatregelen niet en het aantal rendieren is sterk achteruitgelopen.Het Sjamanisme was vroeger algemeen verbreid; tegenwoordig behoort het grootste gedeelte van de Toengoezen tot de Grieks-Katholieke kerk. Hun taal vormt o.a. met het Mandsjoe een onderdeel van de Altaïsche talen. Na de revolutie werd een alphabet geformeerd en werden leer- en leesboeken samengesteld. De schrijftaal van het Ewenki is gebaseerd op een zuidelijk dialect, nl. dat van de Katong.
Lit.: F. Hiekisch, Die T., 2de dr. (1882); F. Müller, Unter T. und Jakuten (1883); Schirokogoroff, Social Organisation of the Northern Tungus (Shanghai 1939).
