Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 17-10-2024

Thomas REID

betekenis & definitie

Schots wijsgeer (Strachan 26 Apr. 1710 - Glasgow 7 Oct. 1796), werd in 1752 hoogleraar te Aberdeen en volgde in 1764 Adam Smith op als professor in de moraalfilosofie te Glasgow. Hij stond aanvankelijk onder de invloed van de wijsbegeerte van Locke* en Berkeley* en ontwikkelde zich daarna tot tegenstander van de leer van Hume; in het bijzonder kantte hij zich tegen diens opvatting, dat de geest slechts receptief te werk zou gaan.

Reid stelde daar tegenover, dat aan de geest elementen inhaerent zijn, welke de intuïtie tot bewustheid kan brengen, nl. die van het gezonde verstand („principles of common sense”), leidend tot „self-evident truths”. „Common sense” is, zo begrepen, het onveranderlijk substraat van de geest, d.w.z. de begrippen aan alle mensen van nature eigen (wel te onderscheiden van hetgeen men tegenwoordig vrij algemeen onder „common sense” pleegt te verstaan). Reid is hiermee de grondlegger geworden van de zgn. Schotse of „common sense”-school. Zijn wijsbegeerte heeft o.a. F. H. Jacobi geïnspireerd.Bibl.: An Inquiry into the Human Mind on the Principles of Common Sense (London 1764); Essays on the Intellectual Powers of Man (Edinburgh 1785); Essays on the Active Powers of Man (Edinburgh 1788). Deze drie werken verschenen te zamen onder de titel: Essays on the Powers of the Human Mind (3 dln, 1803; uitgeg. d. A. D. Woozley, London 1941).

Lit.: A. C. Fraser, T. R. (1898); H. Laurie, Scottish Philosophy (1902); F. Harrison, The Philosophy of Common Sense (1907).

< >