of thaler is een munt, die welhaast de grootste verbreiding over de wereld heeft gekregen, zij het ook onder verschillende namen.
De eerste Taler was de grote zilveren munt, die hertog Sigismund van Tirol in 1484 van het in Tirol gewonnen zilver liet slaan als equivalent van de goudgulden k 60 Kreutzer. Algemene verbreiding vond eerst de munt, die sinds 1518, in navolging van de Tiroler „Guldengroschen” van Sigismund, in Bohemen werd geslagen uit het zilver, dat te Joachimstal werd gewonnen. Men noemde deze munt de Joachimstaler of kortweg Taler (Nederlands: daalder; Angelsaksisch: dollar). Het internationale handelsverkeer breidde zich in de 16de eeuw sterk uit en kreeg behoefte aan een zilveren munt met vrij grote waarde. De Taler voldeed aan die behoefte en werd in alle Midden-, West- en Noordeuropese landen aangemunt, het meest in het Duitse Rijk, waar de „Reichstaler” reeds in 1524 tot wettig betaalmiddel werd verklaard.
Een van de bekendste der oude daalders, die thans nog in groot aantal circuleert of voor schatvorming dient, is de Maria Theresia-taler, van 1751 af in Oostenrijk geslagen en als betaalmiddel geëxporteerd. Hij werd spoedig een van de belangrijkste handelsmunten in de Levant, Arabië en Oost-Afrika en was daar tot voor kort zeer gewild — ook als sieraad — dank zij de standvastigheid van zijn gewicht (28 g) en gehalte (23,38 g fijn zilver) en het randschrift, dat het snoeien bemoeilijkte. De Arabieren hechten grote waarde aan de nauwkeurige gelijkenis met de oudste exemplaren. De thans geslagen munten dragen daarom nog steeds het sterfjaar 1780 van keizerin Maria Theresia.
Tot 1935 had Oostenrijk het monopolie van de aanmunting van de Maria Theresia-taler. Onder politieke druk droeg het op 9 Juli 1935 dit monopolie over aan Italië, dat Talers nodig had voor zijn veldtocht tegen Abessinië, waar de Maria Theresia-taler reeds een eeuw algemeen betaalmiddel was. Het gevolg was, dat Londen, Parijs en Brussel toen ook Maria Theresia-talers gingen slaan ten behoeve van de andere Afrikaanse koloniën. Het gelukte Italië niet in het veroverde Abessinië de Taler, die in 1938 ophield wettig betaalmiddel te zijn, te vervangen door de papieren Lire. Toen Abessinië (Ethiopië) in 1941 bevrijd was, werd de Maria Theresia-taler weer wettig betaalmiddel naast de papieren Britse Oost-Afrikashilling, die verrassend snel ingang vond. In 1945 werd daarom aan de Maria Theresia-taler, die in i94i-45 werd ingevoerd uit Londen en later Bombay, zijn karakter van wettig betaalmiddel ontnomen en werd een nieuwe geldeenheid, de Ethiopische dollar, met een goudpariteit van 5,52 g fijn goud ingevoerd. Dit nieuwe papiergeld werd zonder bezwaar aanvaard, een bewijs, dat Ethiopië vau volwaardig metalen geld is overgegaan op fiduciair of intrinsiek onvolwaardig geld, dus dat het land economisch wordt gemoderniseerd.
In 1949 is de aanmunting van de Maria Theresia-taler te Wenen hervat. In Jemen en vooral Koeweit verliest hij thans terrein, in Aden en Hadramaut handhaaft hij zich echter naast de Indiase rupee.
C. DE JONG.
