Zuidamerikaans militair (Yapeyú, Uruguay, 25 Febr. 1778 - Boulogne-sur-Mer 17 Aug. 1850), kreeg zijn officiersopleiding in Madrid en streed daar mede tegen de Franse overheersing. Na de bevrijding ging hij naar Buenos Aires, waar opstanden tegen het Spaanse gezag waren uitgebroken, en streed tot 1814 in Boven-Perú.
Toen zag hij in, dat een verdrijving der Spanjaarden alleen effectief kon zijn door een aanval op hen in Chili en hij bereidde die aanval voor, te zamen met O’Higgins, in Mendoza. In Jan. 1817 trokken zij met een flinke troepenmacht over de Andes, versloegen de Spaanse legers bij Chacabuco (12 Febr. 1817) en vermeesterden daardoor heel Noord-Chili met de stad Santiago. Daarna ging het naar het Z., dat in zijn macht kwam na de slag bij Marpú (5 Apr. 1818). Met Cochrane, die schepen bezat, beraamde hij nu een aanval op Perú en in Juli 1821 werd Lima van Spanjaarden bevrijd. San Martín vormde er een bestuur, waarvan hijzelf protector werd. (zie Perú, geschiedenis). Maar de grote macht, die Bolívar na de slag bij Ayacucho in 1824 bezat, duldde geen rivaal naast zich en San Martín trok zich terug. Hij wilde niet als particulier in Amerika blijven en ging naar Frankrijk.Lit.: A. Schoelkopf, Don José de S. 1778-1850, a Study of his Career (1924); Garcia del Réal, José de S. M. (1933); R. Videla, El general S. M. y Mendoza (1936); J. C.
J. Metford, San M. the Liberator (Oxford 1950); S. M. en la historia y en el bronce (Buenos Aires 1950).
