Hoewel het Latijnse rudimentum het begin van iets aanduidt (bijv. eerste onderricht enz.), verstaat men onder rudimentaire organen zulke, die zeker ook in verband met veranderde levensomstandigheden phylogenetisch achteruitgegaan zijn en geen functie van betekenis meer bezitten. Het menselijk lichaam herbergt er vele; zij leggen „getuigenis af van zijn verleden” (Wiedersheim), dus van toestanden, die in zijn afstammingsgeschiedenis zijn voorafgegaan.
Behalve de in het artikel afstammingsleer gegeven voorbeelden (dl I, p. 366) noemen wij nog de staart en de staartspieren bij de mens. Terwijl het menselijk embryo een duidelijke vrij uitstekende staart bezit, is deze bij de volwassen mens inwendig en onbeweeglijk. Het aantal staartwervels bedraagt in volwassen toestand slechts 4-5, maar een groter aantal wordt bij het embryo aangelegd. Bovendien vindt men functieloze resten van spieren, die vergelijkbaar zijn met zulke, die bij andere zoogdieren de staart opheffen, zijdelings bewegen en naar beneden buigen.Nog een mooi voorbeeld van rudimentaire organen geven ons de tanden der embryonen van baleinwalvissen. Deze ontbreken geheel bij de volwassen dieren, maar het embryo bezit in iedere kaakhelft tot 53 tandaanleggingen, die nog verkalken, maar het tandvlees niet doorboren en nog vóór de geboorte geresorbeerd worden. Het verlies van tanden in deze groep mogen wij in verband brengen met een veranderde voedingswijze. De baleinwalvissen zijn geen roofdieren zoals de tandwalvissen, maar zij zeven hun voedsel (plankton) met behulp van de baarden (hoornplaten) langs de bovenkaak.
Lit.: L. Plate, Descendenztheorie, in Handw.b. d. Naturwiss., 2. Aufl., Bd 2; R. Wiedersheim, Der Bau des Menschen als Zeugnis für seine Vergangenheit (4. Aufl. 1908).
