Engels staatsman (Gloan 30 Juli 1856 19 Aug. 1928), studeerde te Edinburgh en Göttingen in de rechten en werd in 1885 lid van het Lagerhuis. Op wijsgerig, rechtskundig en economisch gebied werd hij als een der eerste autoriteiten van Engeland beschouwd.
In 1902 werd hij Privy Councillor, in 1905 lord rector der hogeschool te Edinburgh en staatssecretaris van Oorlog in het ministerie Campbell-Bannerman. Als zodanig onderzocht hij het wanbestuur der proviandering in de Zuid- Afrikaanse Oorlog en strafte de schuldigen. Nadat hij te Berlijn het Duitse legerstelsel bestudeerd had, begon hij een grote reorganisatie van het Engelse leger en de organisatie van de samenwerking van dominions en moederland in legerzaken (1907), zodat hij beschouwd kon worden als de grondlegger van het leger, waarmee Engeland Wereldoorlog I voerde. In 1911 werd hij tot pair verheven met de titel viscount. Hij was in voorjaar 1912 te Berlijn om met Duitse staatslieden een toenadering tussen Engeland en Duitsland te bewerken, een poging, die weinig succes had. In Juni 1912 werd hij lord-kanselier en voorzitter van het Hogerhuis.
Maar in het coalitie-ministerie gedurende Wereldoorlog I werd hij niet opgenomen, omdat men hem (wegens die zending, wegens zijn filosofische geschriften en zijn studie van het Duitse leger) beschouwde als pro-Duits. Hij behoorde later zó zeer tot de radicale vleugel der liberalen, dat Macdonald* hem opnam in het Labour-ministerie (1924) als lord-kanselier en wegens zijn kennis van legerorganisatie behield Baldwin* hem in zijn kabinet. Naast de legerkwesties heeft hij zich bezig gehouden met opvoeding en onderwijs, speciaal veel gedaan voor de reorganisatie van de universiteiten.Bibl.: Essays in philosophical criticism (met Seth; London 1882); Life of Adam Smith (1887); Education and Empire (1902); The Pathway to Reality (1903); Aimy reform and other addresses (1907); The reign of relativity (1921); Philosophy of Humanism (1922); Before the war (1928); Selected addresses and Essays (bloemlezing; 1928).
Lit.: B. D. E. Kraft, Lord Haldane’s zending naar Berlijn in 1912 (1931).
