Amerikaans wijsgeer en literator (Boston 25 Mei 1803 - Concord 27 Apr. 1882), studeerde aan de Harvard Univ. theologie, doch legde in 1831 zijn ambt van predikant neer, waarna hij als essayist en spreker grote betekenis verkreeg. Van 1835 af te Concord wonend, was hij de voornaamste leider van de transcendentalisten, een filosofische stroming, die de geest van het klassieke Duitse wijsgerig idealisme
in de V.S. introduceerde. Zijn standpunt is spiritualistisch : in de geest ligt het wezen van de dingen, en verder sterk individualistisch — de vrije persoonlijkheid vertrouwe voor alles op zichzelf — en ook ethisch aansporend (waarbij men aan Th. Carlyle* kan denken, met wie Emerson bevriend was). Tot zijn bekendste essays behoren The Over-Soul (d.i. God), Self-Reliance en Representative Men. In laatstgenoemde (in 1850 verschenen) bundel behandelt hij o.m. Plato, Shakespeare, Napoleon en Goethe en toont zich vooral een ethisch criticus; zijn gedichten, knap van inhoud, zijn zelden of nooit geïnspireerd. J. J. POORTMAN
Bibl.: Essays (2 dln, 1841-’44); Poems (1847); Selected Poems (1876); The complete works, p. by E. W. Emerson (12 dln, 1903-’04); The uncollected writings (1912); The journals, ed. by E. W. Emerson and W. E. Forbes (10 dln, 1909-’14,bloemlezing: The heart of E.’s Joumals, by Bliss Perry 1926); The letters ed. by R. L. Rusk (6 dln, 1939). Ned. vert.: o.a. Vertegenwoordigers der menschheid (1911); Zeven essays (1914).
Lit.: G. W. Cooke, E. (1881); M. Dugard, E. (1907); Bibliographie door G. W. Cooke (1908); P. Sakmann, E. (1027); P. Russell, E., the wisest American (1929); Bliss Perry, E. today (Princeton Un. 1931); A. T. Odell, La doctrine sociale d’E. (Paris 1931); R. Michaud, L’esthétique d’E. (Paris 1931); Van Wyck Brooks, Life of E. (1932); G. R. Elliott, E. as a diarist (1937); J. Simon, E. in Deutschland (Berlin 1937); Ed. Baumgarten, Der Pragmatismus: R. W. E., James, Dewey (1938); K. W. Cameron, E. the essayist (2 dln, 1945); R. L. Rusk, Life of R. VV. E. (N.Y. 1949).
