Nederlands essayist en literatuur-historicus, schrijvende onder de naam J. Saks (Grootschermer, N.H., 27 Febr. 1867 - Amsterdam 9 Sept. 1938), bezocht de kweekschool te Haarlem (1882-’83), deed in 1896 apothekersexamen, was van 1902-’10 redacteur-secretaris van De Nieuwe Tijd. Hij schreef, in een bij Busken Huet geschoolde stijl, studies en levensbeschrijvingen met name van sociaal belangrijke figuren.
Marxist van overtuiging en van een zeldzame belezenheid had hij een bijzonder oog voor de verbindingen van cultuur, politiek en economische toestanden en factoren. Van groot belang zijn zijn publicaties over Multatuli.Bibi.: Mr H. P. G. Quack (1917); Socialistische Opstellen I en II (1918 en 1923); Busken Huet en Potgieter (1927); Kritische herinneringen (1927); Eduard Douwes Dekker, zijn jeugd en Indische jaren (1937).
Lit.: H. P. L. Wiessing, Persoonlijke herinneringen, in: De Nieuwe Stem, 1952; F. de Jong, J. S., tegenspeler van Troelstra, in: De N. Stem, 1952; Idem, J.
S., literator en marxist (diss. Amsterdam 1954).
