(Marie), Frans rechtshistoricus (Tours 24 Oct. 1840 - Parijs 22 Nov. 1914), doorliep de Ecole des Chartes te Parijs, werd archivaris van Tours in 1861, bibliothecaris aan de Nationale Archieven te Parijs in 1866, was 1876-1914 bibliothecaris aan de Bibliotheek van de rechtsgeleerde faculteit aldaar en tevens 1890-1914 hoogleraar in de geschiedenis van het burgerlijk en kanoniek recht aan de Ecole des Chartes. In 1887 werd hij lid van de Académie des inscriptions.
De door hem beheerde bibliotheek maakte hij tot een belangrijk centrum van cultureel leven. Zijn bekende degelijke werken over de Franse rechtsgeschiedenis zijn grondig en nauwkeurig, maar niet het werk van een jurist.Bibl.: Les enseignements de Saint-Louis à son fils (Paris 1874); Lettres intimes de Mlle de Condé à M. de la Gervais, 1786-’87 (Paris 1879) ; Paris pendant la Révolution, 4 dln (Paris 1880-’94) ; Les établissements de Saint Louis, 4 dln (Paris 1881-’86) ; Précis de l’histoire du droit français (Paris 1885, 3de dr.: Histoire du droit civil français, 1905) ; Histoire des institutions politiques et administratives de la France, 3 dln (Paris 1890-1903, 4de dl: Le roi et les ministres pendant les trois derniers siècles de la monarchie, 1912).
Lit.: H. Delaborde, Notice sur la vie et les travaux de P. M., in: Bibliothèque de l’École des Chartes, LXXIX (1918), met bibliografie; Paul Fournier, in: Nouv. Rev. histor. de droit (1914-1915), blz. 816 v.
