Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 18-10-2023

ONGEHOORZAAMHEID

betekenis & definitie

aan militaire bevelen is een vergrijp tegen de krijgstucht, immers het Regl. betreffende de Krijgstucht eist van ieder militair „nauwgezette voldoening aan de terzake van de dienst gegeven bevelen, ook waar deze slechts kleinigheden betreffen”. Neemt de ongehoorzaamheid echter ernstiger vormen aan, dan zou zij met behulp van de krijgstuchtelijke straffen en maatregelen niet meer voldoende kunnen worden bestreden.

Daarom heeft de wetgever de opzettelijk gepleegde ongehoorzaamheid gemaakt tot een misdrijf, waarop een gevangenisstraf van ten hoogste 1 jaar en 9 maanden (in tijd van oorlog van ten hoogste 4 jaren) is bedreigd. De genoemde strafmaxima worden in verschillende gevallen nog verdubbeld, bijv. bij volharding in de ongehoorzaamheid, nadat een meerdere de schuldige uitdrukkelijk op zijn strafbaarheid heeft gewezen, bij recidive, bij samenspanning en als het misdrijf gepleegd wordt in een gevecht met de vijand. Indien een bevel het werkdadig optreden tegen de vijand of de bestrijding van ogenblikkelijk zeegevaar betreft, wordt opzettelijke ongehoorzaamheid aan zodanig bevel zelfs gestraft met de dood, levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste 20 jaren. Daarentegen kunnen lichte gevallen van opzettelijke ongehoorzaamheid krijgstuchtelijk worden afgedaan.Behalve de opzettelijke ongehoorzaamheid stelt de wet ook nog strafbaar de ongehoorzaamheid, welke is te wijten aan onachtzaamheid van de mindere, doch slechts wanneer dit feit gepleegd wordt in tijd van oorlog danwel wanneer het bevel het werkdadig optreden tegen de vijand of de bestrijding van onmiddellijk zeegevaar betreft. Buiten deze gevallen is deze zgn. culpose ongehoorzaamheid slechts voor krijgstuchtelijke afdoening vatbaar. De term „dienstweigering” wordt weleens gebezigd ter aanduiding van wat de wet „opzettelijke ongehoorzaamheid” noemt. Het is beter de term „dienstweigering” uitsluitend te gebruiken in de betekenis van „principiële dienstweigering” (z dienstweigering, insubordinatie en dienstbevel).

< >