noemt men het verschijnsel dat bij heldere hemel, weinig wind en geringe luchtvochtigheid de temperatuur van het aardoppervlak of van wat daarop groeit des nachts tot beneden ) gr. C. daalt, zonder dat zulks met de op normale hoogte (2 m) gemeten luchttemperatuur het geval hoeft te zijn.
Men spreekt dan ook wel van grondvorst. De oorzaak van zulk een lage grondtemperatuur ligt in de sterke nachtelijke uitstraling van het aardoppervlak, welke onder de genoemde omstandigheden niet voldoende door terugstraling van de atmosfeer of door warmtetransport van boven gecompenseerd wordt, zodat een belangrijke grondinversie (z inversie) ontstaat : de temperatuur heeft een minimum bij het aardoppervlak. Bevorderlijk voor grondvorst is verder een gering warmte-geleidingsvermogen van de bodem.Het verschijnsel is vooral in het voorjaar gevaarlijk voor ontluikende gewassen (aardappelen) en bloeiende vruchtbomen, omdat het nog veel later in het seizoen kan optreden dan de gewone vorst en soms een enkele nacht de vooruitzichten voor de fruitoogst bederft; in het najaar bedreigt het laatbloeiende planten e.d., die men zo lang mogelijk in de buitenlucht wil laten. Op verschillende wijzen heeft men getracht, deze nadelige gevolgen te voorkomen: door het verwekken van een rookscherm, dat de uitstraling der aarde absorbeert en door tegenstraling compenseert, door het brengen van waterdamp in de atmosfeer, door het, vooral in Amerika op grote schaal toegepaste, middel van directe verwarming door het plaatsen van talrijke kleine kachels in boomgaarden enz.; in Indische theecultures wel door het graven van greppels, die de afgekoelde lucht afvoeren. Men heeft wel een soort van verklikkers (pagoscoop) in dienst gesteld, die een alarmbel doen luiden op het ogenblik, dat de temperatuur de ) gr. G. begint te naderen. In Nederland wordt met het oog op het nachtvorstgevaar in voor- en najaar in de namiddag door het Meteorologisch Instituut te De Bilt een speciale nachtvorstverwachting uitgegeven.
PR GROEN
Lit.: P. Groen, On Radiational Cooling of the Earth's Surface during the Night, especially with Regard to the Prediction of Ground Frosts, K.N.M.I. Meded. en Verhand. B. No 9 (1947); R. Gei ge r, Das Klima der bodennahen Luftschicht (Braunschweig 1950).
