Hertog van Elchingen (sedert 1808), prins van de Moskwa (sinds 1812), maarschalk (sedert 1804) en Pair (sinds 1814) van Frankrijk (Saarlouis 10 Jan. 1769 - gefusilleerd Parijs 7 Dec. 1815), zoon van een kuiper, werd in 1788 soldaat en Hom in de Revolutie-oorlogen snel tot generaal op (1799). 14 Oct. 1805 versloeg hij aartshertog Ferdinand bij Elchingen en werkte daardoor tot de capitulatie van Ulm mee (z Napoleontische oorlogen). Gedurende de veldtocht van 1806 veroverde hij Maagdenburg.
In 1807 bracht hij de beslissing in de slag bij Friedland. Van 1808-1811 streed hij tegen de Spanjaarden. Gedurende de tocht naar Rusland (1812) onderscheidde hij zich bijzonder in de slag bij Borodino aan de Moskwa en commandeerde gedurende de terugtocht de achterhoede. De grote moed die hij daarbij aan den dag legde verleende hem de bijnaam „dapperste der dapperen”. Tijdens de 6de Coalitieoorlog werd Ney door Blücher verslagen in de slag bij Dennewitz (6 Sept. 1813). Ney erkende de Restauratie en Lodewijk XVIII benoemde hem tot bevelhebber der 6de divisie, maar toen Napoleon Elba ontvluchtte en weder in Frankrijk landde, werd Ney meegesleept door de geestdrift van het leger en van een gedeelte der natie en sloot zich te Auxerre weder bij de keizer aan (i7Mrt 1815).
Hij streed bij Quatrebras (16 Juni) en leidde bij Waterloo cavaleriecharges tijdens de grote aanvallen op het Engelse centrum. Op 3 Aug. werd hij gegrepen in de buurt van Aurillac. De Kamer van Pairs veroordeelde hem wegens hoogverraad ter dood. Zijn zoons Jozef Napoleon, prins van de Moskwa (8 Mei 1803 - 25 Juli 1857), Michel Aloys Felix, hertog van Elchingen (24 Aug. 1804-14 Juli 1854) en Napoleon Henri Edgar, graaf van Elchingen en sedert 1857 prins van de Moskwa (20 Mrt 1812- 13 Oct. 1882) waren generaals van Napoleon III en publiceerden in 1833 de Mémoires van hun vader (2 dln, tot 1805).Lit.: H. Welschinger, Le maréchal N.: 1815 (Paris 1893); H. Bonnal, La vie milit. du maréchal N., 3 dln (Paris 1910-1914); P. Bouchardon, La fin tragique du maréchal N. (Paris 1925); L. Blythe, Marshall N. A Dual Life (1937. over de legende dat N. onder de naam Peter Stuart N. nog tot Nov. 1846 in de V.S. zou hebben geleefd); J.
Lucas Dubretou, Le maréchal N. (Paris 1941); L. Chardigny, Les maréchaux de Napoléon (Paris 1946).
