Frans generaal (Parijs 20 Sept. 1872), ging in 1891 naar Saint Cyr en was in Wereldoorlog I majoor van de staf van Joffre en divisie-commandant. Van 1919-’25 stond hij aan het hoofd van de Franse militaire missie in Brazilië en van 1925-’29 had hij het bevel over de Franse troepen in Syrië (Droezen-opstand).
Toen Weygand in 1930 Pétain opvolgde als vicepresident van de Franse Opperste Oorlogsraad, nam hij Weygand’s plaats in als chef van de generale staf van het leger. In 1935, toen Weygand de leeftijdsgrens bereikt had, nam hij ook diens plaats als vice-president van de Opperste Oorlogsraad in. Daarmee was hij chef van de staf en generalissimus in enen.Evenals zijn voorgangers Pétain en Weygand stelde hij zich op het standpunt, dat een eventuele nieuwe oorlog in methode en materiaal niet zou verschillen van Wereldoorlog I en richtte hij al zijn aandacht op een star verdedigingsstelsel (theorie van het „front continu”, Maginotlinie). Hoewel filosofisch onderlegd en goede relaties onderhoudend met de Franse politieke en intellectuele wereld, ontbrak het hem aan strategisch voorstellingsvermogen en was hij, evenals trouwens Pétain en Weygand, niet ontvankelijk voor moderne leger- en oorlogsopvattingen zoals die toen vooral door De Gaulle en Reynaud naar voren werden gebracht.
Bij het uitbreken van Wereldoorlog II was Gamelin niet alleen chef van de staf van de Nationale Defensie (sedert Jan. 1938) en opperbevelhebber van alle landstrijdkrachten, maar ook opperbevelhebber van het N.O. front speciaal. Wel deelde hij sedert Jan. 1940 het laatste opperbevel met generaal Georges, maar de verantwoordelijkheid bleef ingewikkeld. Toen in Mei 1940 de Duitse aanval in het Westen loskwam, beging hij in de eerste plaats de fout, de beste Franse troepen naar België en Nederland te dirigeren en liet hij in de tweede plaats tweederde van het Franse leger achter de Maginotlinie liggen. Na de doorbraak bij Sedan legde hij bovendien de naar de Kanaalkust oprukkende Duitsers geen hinderpalen in de weg, maar trachtte hij Parijs te dekken, dat zij voorlopig lieten liggen.
Op 19 Mei 1940 werd Gamelin vervangen door Weygand. Op 6 Sept. 1940 werd hij op last van de regering te Vichy gearresteerd en in 1942 was hij een van de beklaagden in het proces van Riom, dat de verantwoordelijkheid voor Frankrijks ineenstorting moest vaststellen, maar zonder uitspraak eindigde. Daarna werd Gamelin naar Duitsland overgebracht, waar hij in Mei 1945 door de Amerikanen werd bevrijd.
Bibl.: Servir I—III (1946-1948).
