Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-01-2023

LEWISIET

betekenis & definitie

het bij het eind van Wereldoorlog I met veel ophef aangekondigde Amerikaanse strijdgas, is een reactieproduct van acetyleen met arseentrichloride, waarbij als katalysator aluminium-, mercuri- of cuprochloride worden toegepast.

Bij deze reactie ontstaat hoofdzakelijk 2-chloorvinyl dichloorarsine CHCl= GH. ASCL2. met de zgn. transconfiguratie, benevens enige andere minder vergiftige arseenverbindingen, die er door destillatie gedeeltelijk uit verwijderd worden. Het kookpunt van zuiver 2-chloorvinyl dichloorarsine is ca 190 gr. G. Het vriespunt ligt iets beneden o gr. G.; gewoonlijk treedt echter sterke onderkoeling op. De dampspanning van 0,395 mm bij 20 gr. C. is betrekkelijk laag, zodat het lewisiet in dit opzicht tot de persistente strijdgassen moet worden gerekend. Anderzijds wordt het lewisiet echter snel door waterdamp en door water ontleed en in een wel toxische, doch weinig vluchtige verbinding omgezet. Het is oplosbaar in oliën, benzine en in gewone organische oplosmiddelen. De reuk, die reeds in minimale concentraties waarneembaar is, doet denken aan die van geraniums.

Zowel het vloeibare als het dampvormige lewisiet oefenen, als het mosterdgas, blaartrekkende werking uit. Deze werking openbaart zich echter bij Lewisiet veel sneller dan bij mosterdgas.

Tijdens Wereldoorlog II is in Engeland een belangrijk tegengif tegen lewisiet gevonden, het zgn. BAL (British Anti Lewisite), CH2SH.CHSH.CH, OH. Deze stof kan in zalven en oplosmiddelen, mits snel na de besmetting aangebracht, het optreden van blaren of oogbeschadigingen geheel voorkomen. Naderhand is het grote nut van BAL als algemeen tegengif bij vergiftiging met arseen en ook met andere zware metalen gebleken. In verband met het bovenstaande, met name de gemakkelijke waarneembaarheid door de geur, en de snelle ontleding door water, wordt de militaire waarde van lewisiet tegenwoordig minder hoog aangeslagen dan vroeger.

< >