eigenlijk Johann Heinrich van Ess, R.K. godgeleerde (Warburg, bij Paderborn, 15 Febr. 1772 - Affolderbach 13 Oct. 1847), was achtereenvolgens pastoor te Schwalenberg en te Marburg (1812) en werd hier tevens hoogleraar aan de universiteit. In 1822 vertrok hij naar Darmstadt en in 1835 naar Alzey.
Met zijn neef Karl leverde hij een vertaling van het Nieuwe Testament (1807), die reeds viermaal was gedrukt, toen zij in 1821 van kerkelijke zijde verboden werd; ook een vertaling van de gehele Bijbel werd verboden. Ess’ houding was onkerkelijk en duister.Bibl. : Auszüge aus den heiligen Vätern und andern Lehrern der Katholischen Kirche über das notwendige und nützliche Bibellesen zur Aufmunterung der Katholiken (2de dr., 1816) ; Pragmatisch-kritische Geschichte der Vulgata (1824); uitgaven van de Vulgata (3 dln, 1822-1824), van de Septuaginta (1824) en het Griekse Nieuwe Testament (1827).
Lit.: C. Mirbt, Die Kathol.-Theol. Fakultät zu Marburg ( 1905, 5 vlg.); J. Schmid, in: Lexikon für Theologie und Kirche (III.I93I).
