(chininum, quinine, chinine) is een alkaloïde van de formule C20H24N2O2, bereid uit de kinabast (z kina) en werd in 1820 door Pelletier en Caventou ongeveer tegelijk met de cinchonine ontdekt.
De fabricage van de kinine geschiedt volgens geheimgehouden fabrieksprocédé’s. Het voornaamste product der kininefabrieken is het kininesulphaat (Sulfas chinini), dat de „kinine” is, zoals men deze als zodanig of in de vorm van drankjes, poeders, pillen, tabletten uit de apotheek betrekt. Behalve het sulphaat kent men nog tal van andere zouten en combinaties (met ijzer, arsenicum enz.) van kinine (zie hierna: kininederivaten).
Als huismiddel is kinine door tal van moderne geneesmiddelen verdrongen, dit ten onrechte, daar het ook bij andere aandoeningen dan malaria een uitnemend geneesmiddel is gebleken. Voor het bestrijden der malaria in zijn verschillende vormen is het echter een onmisbaar geneesmiddel, zo zelfs, dat de Volkenbondsvergadering haar aandacht aan het vraagstuk der kinineproductie heeft gewijd. Tijdens Wereldoorlog II was, ten gevolge van de bezetting van de Indische Archipel door de Japanners, de toevoer van kinabast en kinine naar de geallieerde landen onmogelijk. Het gebruik van en het onderzoek naar kininevervangingsmiddelen is daardoor in niet geringe mate gestimuleerd.
De werking van de kinine berust op de eigenschap van de kinine om verschillende vormen van de malariaparasiet (z malaria) te doden. Sommige vormen zijn echter tegen kinine bestand, vandaar, dat dikwijls de werking van kinine ondersteund wordt door die van zeer kleine doses van een synthetisch geneesmiddel, het plasmochine.
Talrijke pogingen zijn aangewend om kinine langs synthetische weg te bereiden (z hierna: kininevervangmiddelen) en men is hierin ook geslaagd. De synthese levert echter een groot aantal moeilijkheden op, zodat men goedkoper kinine kan bereiden uit de kinabast.
PROF. P. VAN DER WIELEN f
Lit.: Voor een overzicht der verschillende kininepraeparaten: W. I. Bais, H. G. Bijlsma, H. Pinkhof, W. Schüftner en P. van der Wielen, Kina en Kinine (uitgave van het Rijksinstituut voor Pharmacotherap. Onderz., 1927). Men zie verder:,,Middelen tegen Malaria” door A. A. Hulshoff, A. Th. Knoppers en J. A. C. van Pinxteren (Monografie R. I.P.T.O. 1948).
