ook wel Briand-Kelloggverdrag genoemd, gesloten te Parijs op 27 Aug. 1928, werd ontworpen door de staatslieden Briand, op dat ogenblik minister van Buitenlandse Zaken van Frankrijk, en Kellogg, secretaris van staat (minister van Buitenlandse Zaken) der V.S. Het houdt een plechtige verklaring in, waarbij de contracterende partijen het nemen van toevlucht tot oorlog ter oplossing van internationale geschillen veroordelen en er afstand van doen als werktuig van nationale politiek in hun onderlinge betrekkingen (art. 1).
Slechts door vreedzame middelen zouden geschillen kunnen worden geregeld (art. 2). Het dankt zijn ontstaan aan een ontwerpverdrag van altijddurende vriendschap tussen Frankrijk en de V.S. Dit ontwerp werd op 20 Juni 1927 door Briand aan de Amerikaanse ambassadeur te Parijs overhandigd. In een notawisseling tussen Briand en Kellogg werd overeengekomen dit ontwerp om te werken in een algemeen tractaat tegen de oorlog. In Apr. 1928 werden een Amerikaans en een Frans ontwerp aan de vier andere grote mogendheden toegezonden. Na ontvangst der antwoorden legde Kellogg op 23 Juni een enigszins gewijzigd ontwerp aan hen en aan de overige zgn. Locarnomogendheden (z Locarno-verdragen),de Dominions en Brits-Indië voor. Alle 15 aangezochte landen (behalve Frankrijk en de V.S. dus: België, Duitsland, Groot-Brittannië met de Ierse Vrijstaat, Brits-Indië en de Dominions Australië, Canada, Nieuw-Zeeland en de Zuidafrikaanse Unie, Italië, Japan, Polen en Tsjechoslowakije) verklaarden zich bereid tot ondertekening, welke op 27 Aug. 1928 te Parijs plaats vond. Krachtens art. 3 zouden alle andere staten der wereld er toe kunnen toetreden, zoals ook Nederland deed (Stbl. 1929, no 407). Het verdrag trad in werking op de dag, waarop de ondertekenaars te Washington de ratificatie-oorkonden deponeerden (24 Juli 1929). Het is uiteindelijk aanvaard door 64 staten, d.w.z. alle staten, behalve Bolivia, Salvador en Uruguay en de kleine staatjes Liechtenstein, Monaco en San Marino. In de Neurenbergse uitspraken van 1946 in de strafprocessen tegen de grote Duitse oorlogsmisdadigers is het pact genoemd onder de door Duitsland en zijn leiders geschonden verdragen.Het recht om een verdedigingsoorlog te voeren laat het Kellogg-pact onaangetast, terwijl, volgens een Amerikaanse nota van 23 Juni 1928, iedere mogendheid alleen bevoegd is te beslissen, of de omstandigheden de toevlucht tot het recht van wettige verdediging eisen; Japan heeft, tijdens het conflict met China, niet nagelaten, zich hierop te beroepen. Ook verbiedt het pact niet een onrechtmatig aangevallen staat te hulp te komen.
Om de inwerkingtreding van het Kellogg-verdrag in Oost-Europa te bespoedigen, werd op voorstel van de volkscommissaris van Buitenlandse Zaken der Sovjet-Unie, Litwinow, op 9 Febr. 1929 te Moskou een protocol (Litwinow-protocol) ondertekend, waarbij Estland, Letland, Polen, Roemenië en de Sovjet-Unie zich verbonden om het verdrag zo spoedig mogelijk tussen hen van kracht te doen zijn. Litauen, Perzië en Turkije traden tot dit protocol toe. Op 30 Mrt 1929 trad het in werking.
MR L. V. LEDEBOER
Lit.: A. Lysen, Pacte Kellogg. Documents concemant le traité multilatéral contre la guerre (Leiden 1928); D. H. Miller, Peace Pact of Paris. A Study of the Briand-Kellogg Treaty (New York 1928) ; D. P. Myers, Origin and Conclusion of the Paris Pact (Boston 1929); J. T. Shotwell, War as an Instrument of International Policy and its Renunciation in the Pact of Paris (New York 1929) ; H. Wehberg, Die Aechtung des Krieges (Berlin 1930; Eng.: The Outlawry of War, Washington 1931); S. Calogeropoulos Stratis, Le pacte général de renonciation à la guerre (Paris 1931) J V. H. Rutgers, La mise en harmonie du pacte de la Société des Nations avec le pacte de Paris (Recueil des Cours de l’Académie de droit inter., de La Haye, dl 38; Paris 1932); A. N. Mandelstam, L’interprétation du pacte Briand-Kellogg par les gouvernements et les parlements des états signataires (Paris 1934); A. C. Watkins, The Story of the Paris Pact for Students of the Higher Citizenship (Washington 1934); S. Glueck, The Neuremberg Trial and Aggressive War (New York 1946).
