(Burg in Pruisen i Juni 1780 - Breslau 16 Nov. 1831), beroemd Pruisisch strateeg, trad na een gebrekkige opleiding als 12-jarige in dienst als vaandrig bij het infanterie-regiment „Prins Ferdinand”, waarmee hij de oorlog aan de Rijn in 1793-’94 meemaakte. In de jaren 1801-1803 bezocht hij de militaire school te Breslau; hij vergezelde in 1806 prins August als adjudant en werd ten gevolge van de capitulatie van Prenzlau als krijgsgevangene naar Frankrijk gevoerd.
In Pruisen teruggekeerd, diende hij tot 1812 bij de generale staf, en werkte samen met zijn leermeester Scharnhorst. Daarenboven gaf hij les in de krijgswetenschap aan de Pruisische kroonprins en aan prins Frederik der Nederlanden. Tijdens de oorlog van 1812 ging hij over in Russische dienst: in 1813 bevond hij zich als Russisch stafofficier in het hoofdkwartier van Blücher. Vervolgens werd hij chef van de staf van het Russisch-Duitse legioen, en in 1815 van het Pruisische korps van Thielmann.
In 1816 werd hij generaal-majoor en in 1818 directeur van de Algemene Krijgsschool in Berlijn. In 1830 werd hij werkzaam gesteld bij de artillerie, doch reeds in Nov. van hetzelfde jaar benoemd tot chef van de staf van Gneisenau, die hij in ’31 naar Posen vergezelde. Na zijn dood zagen van 1832-1837 zijn 10 delen Hinterlassene Werke über Krieg und Kriegsführung, die nog steeds van grote waarde zijn, het licht. Zijn hoofdwerk Vom Kriege vormt hiervan de eerste drie delen (15 de dr., Berlin 1937, neubearb. v.
B. Pochhammer, 1937; Ned. vert. d. E. H.
Brouwer, Breda 1846); het is een werk van filosofische inslag, een theorie der oorlogvoering, gebaseerd op het abstracte wezen van de oorlog, de menselijke natuur en de ervaringen uit de oorlogen van Frederik de Grote, de revolutietijd en Napoleon. Op de strategische opvattingen in Duitsland in de 19de eeuw is het van enorme invloed geweest. Ondanks de eerst na von Clausewitz’ tijd op de voorgrond tredende 'machtige invloed van techniek en luchtoorlog mag het, wat de hoofdzaken aangaat, nog steeds niet als verouderd worden beschouwd.LT-KOL. DR J. W. WIJN
Bibl.: Der Feldzug von 1813 bis zum WafFenstillstand. Von einem Augenzeugen (Leipz. 1813, 14); Nachrichten über Preussen in seiner grossen Katastrophe (1888); Politische Schriften u. Briefe. Hrsg. von H.
Rothfels (1922).
Lit.: K. Schwartz, Leben des Generals K. v. Cl., 2 dln (Berl. 1878); P. Creuzinger, Hegels Einfluss auf G. (1911); K. u.
M. Clausewitz, Ein Lebensbild in Briefen u. Tagebuchblattem. Hrsg. v.
K. Linnebach (1916); H. Rothfels, K. v. Cl., Politik u.
Krieg (München 1920, diss. Heidelb. (1918)); W. M. Schering, Die Kriegsphilosophie v.
C. (i935); The living thoughts of Cl. Presented by J. I. Greeve (London 1943).
