is de naam van de voornaamste auteur van de klassieke Sanskritliteratuur en een der hoofdfiguren van de ganse Indische letterkunde. Over zijn leven is, een hele reeks legenden buiten beschouwing gelaten, niets met zekerheid bekend.
Tegenwoordig neemt men vrij algemeen aan, dat hij ca 400 n. Chr. leefde als hofdichter van vorst Candragupta II Vikramaditya (ca 379-414). Hij is de zuiverste vertegenwoordiger van het kavya-genre door zijn volledige beheersing van de vorm, zijn uitgebreide, aan de sastra’s (leerboeken) ontleende eruditie en de suggestieve kracht (rasa) van zijn dichtkunst. Van de ca 41 werken die op zijn naam staan, zijn er zeker zes van hem, zonder dat men echter de chronologische orde ervan kan bepalen. Van zijn drie drama's is Sakuntalâ, dat de geestdrift van Goethe wekte, ongetwijfeld in Europa het best bekend. Het werd in het Engels vertaald door W.
Jones (1789) en daarna in het Duits door G. Forster (1790, in het Nederlands 1792), Herder (1803), Hirzel (2de druk 1849), Böhtlingk (1842), Meyer (1867) en Lobedanz (8ste druk 1892); in het Frans door Chézy (tevens uitg. 1830), P. E. Foucaux (Paris 1867), A. Bergaigne en P. Lehugeur (Paris 1884), F. de Ville (Bruxelles 1943); in het Nederlands door Kern (Haarlem 1862), terwijl Van Limburg Brouwer opstellen er over schreef in de Gids.
De Bengalirecensie er van werd door Tischel uitgegeven (Cambridge Mass. 1922, Harvard Or. ser. 16). Van de twee andere drama’s verhaalt het eerste, Vikramorvasi, in vijf acten, de liefde, de scheiding en de vereniging van vorst Purüravas met de nimf Urvaéi, het tweede, Malavikagnimitra, wellicht het oudste van Kalidasa’s werken, de liefde van vorst Agnimitra voor Malavika, een kamermeisje dat later blijkt een prinses te zijn, eveneens in vijf acten. Verder is Kalidasa de auteur van twee epische gedichten: Kumarasambhava (de geboorte van de krijgsgod Skanda) en Raghwamsa, dat in 19 zangen de mythische geschiedenis van de aloude heersers van Ayodhya bezingt. Een parel van dichtkunst is ten slotte het elegisch-lyrische werkje Maghadüta (de Wolkenbode, in strofen), waarin een uit het Noorden verbannen Yaksa, een dienaar van Kubera, heer der rijkdommen, aan een voorbijdrijvende wolk een poëtische en melancholische boodschap meegeeft voor zijn geliefde echtgenote. Van de andere werken die aan Kalidasa geattribueerd worden, citeren we alleen Rtusamhara, een fijnzinnige beschrijving van de verschillende jaargetijden en de stemmingen die ze veroorzaken bij verliefden. Om zijn zuiverheid van stijl, de frisse vergelijkingen, de harmonie tussen inhoud en vorm, de fijnheid der beschreven gevoelens, tevens om zijn typisch Indisch en toch weer algemeenmenselijk karakter, verdient Kalidasa een ereplaats in de wereldliteratuur.H. VAN LOOY
Bibl.: Vikramorvasi, met Lat. vert. uitg. d. Lenz (1833); in het Duits vert. door Höfer (1807), Hirzel (1838), Fritze (1880) en Lobedanz (3de dr., 1884); Malavikagnimitra, uitgegeven door Tulberg (1840), in het Duits vert. door Fritze (1881), in het Frans door Ph. E. Foucaux (1877) en in bet Eng. door K. N. Bhatnagar (Lahore 1934).
Epische gedichten: Raghuvaméa, uitgeg. door Stenzler (1832), in het Duits vert. door O. Walter (München Leipzig 1914), in het Frans door L. Renou (Paris 1927); Kumarasambhava uitgeg. door Stenzler (1838), in het Duits vert. door O. Walter (München - Leipzig 1913) en in het Eng. door R. T. H.
Griffith (2de dr., London 1879) en door M. R. Kale (Bombay 5de ed. 1923); Meghadüta werd uitgeg. door Wilson (1813), door Gildemeister (1841), in het Duits vert. door M. Müller (1847) en Schütz (1859) en in het Frans door A. de Pompignan (Paris 1938). Rtusamhara werd uitgeg. door P. von Bohlen (1840), in het Eng. vert. door M. R. Kale (Bombay 1816) en in het Frans door A. de Pompignan (Paris 1938).
Lit.: M. B. Emenau, A Union List of Printed Texts and Translations (New Haven Conn. 1935); Hari Chand, Kalidasa et Part poétique de l’Inde (Paris 1917); A. Hillebrandt, Kalidasa (Breslau 1921); A. B. Keith, History of Sanskrit Literature (London, 2de dr., 1941).
