Sir, Brits koloniaal (Benares 29 Apr. 1803 - Baraton, Devonshire 11 Juni 1868), kreeg door het overlijden van zijn vader, in leven beambte van de Engelse Oost-Indische Comp., de gelegenheid als avonturier de Indische Archipel te doorkruisen (1835). Ongehinderd kon hij met Inlandse vorsten betrekkingen aanknopen, wijl in Ned.
Oost-Indië de politiek van onthouding hoogtij vierde. In 1839 sloot hij met de radja van Serawak een handelscontract en na de radja van Bone kanonnen verkocht te hebben, bood hij, teruggekomen, de vorst van Serawak zijn hulp in de strijd tegen de oproerige Dajaks in zijn gebied (1840). Na de beslechting onthield de vorst hem echter het bedongen loon: de tolinkomsten. Ook in dit conflict was Brooke overwinnaar: hij werd radja van Serawak (1841), door de leenheer, de Sultan van Broenei, als zodanig erkend in 1842.
Brooke voerde in Serawak een krachtig bestuur en wist met behulp van de Engelse Regering de zeeroverij te bestrijden.De opkomst van de stoomvaart maakte het bezit van een keten van zee-kolenstations over de gehele wereld noodzakelijk voor het Britse Rijk. Brooke, die in 1846 van de Sultan van Broenei het steenkolenrijke eiland Laboean in eigendom had verkregen, bood het als kolenstation de Engelse Regering aan (1847). Hiervoor werd hij in de adelstand verheven.
Een tiental jaren later verloor hij bij een Chinezen-opstand have en goed. In 1858 vertrok hij naar Engeland, waar hij zijn verdere levensjaren doorbracht, nadat een neef het bestuur over Serawak was overgedragen. Het wanbeheer van de laatste noodzaakte hem in 1862 nog eenmaal Serawak te bezoeken. Sir Charles Johnson Brooke (3 Juni 1829 - 17 Mei 1907), een andere neef, werd opperbestuurder.
Hem volgde op Sir Charles Vyner Brooke (26 Sept. 1874). Engeland erkende de onafhankelijkheid van Brooke’s gebied op voorwaarde, dat het bij het uitsterven van het geslacht aan de Engelse kroon zou vervallen. Serawak staat sinds 14 Juni 1888 onder Engels protectoraat. In 1907 verleende de heerser over Serawak de Resident toestemming over een opsporings- en ontginningscontract voor aardolie met de „Koninklijke Shell Groep” te onderhandelen.
Het optreden van Sir James Brooke in de jaren veertig veroorzaakte in Nederland grote onrust. Onder leiding van de beide Bauds en Rochussen maakte de politiek van onthouding plaats voor die van een systematische uitbreiding van het Nederlandse gezag (z Indonesië, mijnwetgeving; landbouw).
