(radius astronomicus, geometricus of observatorius, arbalestrille, cross-staff, back-staff), verouderd astronomisch, nautisch en geodetisch instrument voor het meten van hoeken. Op de staaf AB is een schaalverdeling aangebracht ; staven CD, van verschillende lengte en eveneens met schaalverdeling, kunnen langs AB verschoven worden.
Men) houdt het oog in A en verschuift CD, totdat deze onder dezelfde hoek gezien wordt als de in boogmaat te meten afstand. Dan leest men AE af en bepaalt de gezochte hoek a uit de vergelijking: tg ½ a = ½ CD : AE.De naam Baculus Jacob, voor het eerst voorkomend bij Levi ben Gerson (1288-1344), is waarschijnlijk te verklaren uit een gelijkenis van de van rondlopende deelstrepen voorziene staaf AB met de geschilde stokken van Jacob (Gen. 30 : 37). Jacobsstaf is ook de naam voor een sterrenbeeld.
Lit.: Fr. Schmidt, Gesch. d. geodetischen Instrumente, VI (1935)-
