is een verzamelnaam voor de begrippen inleggen, incrusteren, intarsia of tarsia, marketterie en dergelijke, welke, zomin bij de vaklieden als bij de historici, een goed afgelijnde betekenis hebben. Bijzondere werkwijzen zoals „niella”, „damaskineerwerk”, „pietra dura” hebben een meer beperkte betekenis.
Alle hebben dit gemeen, dat ze behoren tot de kleumersiering, aangebracht op een vlak, in tegenstelling met alle soorten reliëfdecoratie. Men kan ze enigszins herleiden tot twee grote groepen welke niet onbekend waren in het oude Egypte en in Mesopotamië en die bij de Romeinen de namen „opus alexandrinum” en „opus sectile” kregen. Bij het „opus alexandrinum” wordt op een marmeren plaat, een ornamentale tekening aangebracht die tot op bepaalde diepte wordt uitgekerfd en ingelegd met marmer van andere kleuren of met harde steenmastic. Deze techniek blijft voortleven in Italië, waar zij „intarsia” of „tarsia” wordt genoemd.Tarsia op hout komt in Italië in de Vroegrenaissance voor op meubelen en wandbekleding. Ook ivoor en parelmoer worden voor decoratieve effecten aangewend, meestal op donkere houtsoorten, zoals ebben of palissander.
De techniek van het zuivere inlegwerk vermengt zich in vele gevallen met die van de „marketterie”. Deze stamt waarschijnlijk af van het „opus sectile” der Romeinen. Het hoofdverschil tussen beide werkwijzen is dat hier doorgaans geen uitkervingen of uitzagingen in een grondplaat worden gemaakt, maar dat, op een vlakke grond in steen of hout, uitgesneden, gezaagde of geslepen stukken van verschillende vormen en kleuren naast elkaar worden geplaatst, die min of meer ingewikkelde tekeningen verwezenlijken, gevat in een lijst of in een paneel. Naast het eigenlijke mozaïek bleef dit procédé in Italië eeuwenlang in gebruik. In de 12de eeuw verwierf het systeem nieuw leven onder de invloed van de familie der Cosmaten, die een zeer karakteristieke soort volutenmotieven invoerden, waar de uitgesneden platen en het mozaïek samenwerken, niet enkel bij vloerbekledingen maar ook op zuilen, ciboriums, transennas en ambonen.
Ook in de houtbewerking genoot het procédé grote bijval, niet enkel in Italië, maar eveneens in de Nederlanden, in Frankrijk en Duitsland,
Een paneel van het bureau vervaardigd door Abraham en David Röntgen voor de keurvorst van Trier, ca 1765; mahonie ingelegd met acacia-, noten-, kersen-, olijf- en citroenhout. De rand bestaat uit rozenhout met ebben biezen en parelmoer vooral in de Louis XIV- en de Louis XVI-stijlen, waarbij het gebruik van citroen-, peren-, palmen rozenhout een rijk kleurenspel toeliet. Deze houtmarketterie wordt vervaardigd, hetzij uit massieve stukjes hout van ongeveer 5 mm dikte, hetzij uit dun fineerhout. Heden ten dage is het marketteriewerk, na lang verval, opnieuw in de mode, maar meestal volgens eenvoudige tekeningen.
PROF. DR R. LEMAIRE.
