(1) Noordbrabantse gemeente van 1922 ha aan de Bergsche Maas, met (1950) 3069 inw., van wie (1947) 64,7 pct R.K., 33,1 pct Prot. en 2,2 pct zonder kerkelijke gezindte. De gemeente welke voorheen alleen het stadje Heusden omvatte, is in 1935 vergroot met delen van de opgeheven gemeenten Hedikhuizen, Herpt en Oudheusden.
In het landelijke deel van de gemeente is landbouw hoofdbestaansmiddel. Het stadje Heusden is gelegen aan de Maas en uit dien hoofde gunstig gelegen voor de industrie (scheepsbouw, conserven-, melk-, suikerwerken-, en schoenfabrieken). Het stadhuis (1588) werd van 4 op 5 Nov. 1944 door de Duitsers opgeblazen. Ook de R.K. Kerk te Heusden werd evenals de Ned. Herv. kerken in Herpt en Hedikhuizen, door explosie totaal verwoest, terwijl de Ned. Herv. kerk te Heusden zwaar werd beschadigd.Lit.: J. v. Oudenhoven, Beschryvinge der stadt H. (A’dam 1743); G. W. Pape, De stad en het land v. H. (’s-Hertogenbosch 1824) ; P. H. Winkelman, H. geteisterd er bevrijd (*s-Grav. 1950)-
(2) is een Belgische gemeente in Oostvlaanderen, aan de Schelde, op vlakke zandige bodem (1413 ha); landbouw, veeteelt, voedings- en textielindustrie. Inw. (1949) : 5083. Heusden was de zetel van een oude, belangrijke heerlijkheid; haar heren waren ook burggraaf van Gent. Van de Gentse Cisterciënser vrouwenabdij van Nieuwenbosch, gesticht in 1247, vernield tijdens de godsdiensttroebelen (1578), blijven enkele aanhorigheden over. Neogothische kerk van 1844. Beervelde* werd in 1921 van Heusden afgescheiden en tot zelfstandige gemeente verheven.
Lit.: F. de Potter en J. Broeckaert, H. (Gent 1866); A. Havenith, Recherches hist. sur le château et la seigneurie de H. (Anvers 1900).
(3) is een gemeente in Belgisch Limburg, op vlakke Kempische zandbodem (2033 ha) ; ijzeroerontginning, bossen, landbouw en veeteelt, voedingnijverheid. Inw. (1949): 7728. Heusden was eertijds Loons gebied, juridisch afhankelijk deels van Beringen, deels van Vogelzang (zie Zolder*). Meylandt was een leen onder Kuringen; het kasteel werd herbouwd in 1760 en 1842. Kasteel van Obbeek. De kerk (1876) bezit een in hout gesneden St Annabeeld uit de 15de eeuw.
