(Zweeds: Helsingfors), gelegen op 60° 9' N.Br. en 24° 57' O.L. v. Gr., is de hoofdstad, voornaamste zeehaven en enige grote stad van de republiek Finland.
De stad ligt op een uit granietrots bestaande scheer, thans schiereiland, aan de Finse Golf (Suomen Lahti) en telt (1950) 368 520 inw. (in 1810: 4065; 1939: 258 120; 1945: 276 280), van wie 90 pct Evang., 1,7 pct Grieks Kath. en 8,3 pct andersdenkenden. Spoorlijnen verbinden de stad noordwaarts met Rovaniemi (op de poolcirkel gelegen), westwaarts met Turku (Abo) en oostwaarts via het thans Russische Viipuri (Wiborg) met Leningrad. De haven, die door een vooruitstekende kaap in tweeën wordt gedeeld en door een groep eilandjes, o.a. het (vroegere) vestingeiland Suomenlinna (Sveaborg), beschermd wordt, bestaat uit 5 bekkens, heeft (1949) 5510 m kademuur, ruim 79 km havenspoor, 48 overslagkranen en ruim 100 000 m2 loodsoppervlakte. Van Jan. - Apr./Mei is de haven vanwege de vorst gesloten, behoudens een kanaal, dat door ijsbrekers opengehouden wordt.STADSAANLEG
Hoofdzakelijk volgens de plannen van de Russische bouwmeester van Duitse geboorte C. L. Engel (1778-1840) werd Helsinki in de jaren 1818-1840 ruim en logisch aangelegd, met tal van monumentale gebouwen in Empirestijl. Hierbij sluiten de grote en weldoordachte stadsuitbreidingen van de nieuwste tijd op natuurlijke wijze aan; de massale moderne huizenblokken harmoniëren met die van de 19de eeuw. De voornaamste gebouwen zijn: de Grote Kerk, de Universiteit, de Universiteitsbibliotheek, het voormalig keizerlijk paleis, thans bewoond door de president (alles gebouwd door Engel), het adelspaleis, het oude en het statige nieuwe Parlementsgebouw (van J. S.
Sirén) het stationsgebouw en het Nationale Museum (beide door E. Saarinen) en het nieuwe stadion. De stad is met vele standbeelden (vooral moderne) versierd. Op het eilandje Fölisön bevindt zich een openluchtmuseum. De vroeger uiterst belangrijke 18de-eeuwse vestingwerken op Suomenlinna, welke werden aangelegd als een tegenwicht tegen het Russische Kronstadt, zijn sedert enige jaren buiten gebruik. De stad bezit een behoorlijk verkeersnet, een luchthaven en een radiostation.
KUNST EN CULTUUR
Helsinki heeft een bloeiend theater- en concertleven. De in 1827 uit Turku hierheen verplaatste universiteit heeft (1950) ca 420 docenten en 9000 studenten. Verder heeft de stad een technische hogeschool met ca 285 docenten en 2200 studenten, een economische hogeschool (1911), de oudste van de Noordeuropese instellingen op dat gebied, 2 handelshogescholen, een muziekhogeschool (Sibeliusacademie) en 54 middelbare scholen.
HANDEL EN INDUSTRIE
Er is metaal-, voedingsmiddelen-, luxe goederen-, papier- en grafische industrie. De uitvoer bestaat vooral uit hout en houtproducten (papier, karton, cellulose, meubelen e.a. houtwaren), de invoer omvat graan, metalen, machinerieën, textiel, suiker en steenkolen.
GESCHIEDENIS
De in 1550 door Gustaaf Wasa 7 km verder N.O. gestichte stad werd in 1640 naar haar tegenwoordige plaats verlegd en in 1713 door de Russen verwoest. Sedert 1749 versterkt en in 1808 door de Russen opnieuw bezet, was zij van 1812 af de hoofdstad van het grootvorstendom Finland. In Jan. 1918 bezetten Finse en Russische bolsjewisten de stad. Zij werd in Apr. 1918 door een Duits landingsleger en de Finse burgerweer bevrijd. Tijdens de oorlogen met de Sovjet-Unie van 1939-1940 en 1941-1945 had de stad van bombardementen te lijden (259 gebouwen werden verwoest of zwaar beschadigd), doch na het sluiten van de vrede werd het herstel van stad en haven op energieke wijze aangevat en is thans (1950) vrijwel voltooid ofschoon er nog een tekort aan 20 000 woningen bestaat.
Lit.: A. W. Rancken, Helsingfors genom fyra sekler (Helsinki 1926); M. Allardt, Boken om Helsingfors (Helsinki 1937); K. W. Hoppu, Port of Helsinki (Helsinki 1937).
