eerste der Mermnaden, koning over Lydië (ca 650 v. Chr.), stootte, vermoedelijk met behulp der koningin, de laatste vorst van het oudere Heraklidengeslacht, Sadyattes of Kandaules geheten, van de troon (ca 683), voerde oorlog tegen Griekse steden in Klein-Azië, riep tegen de Cimmeriërs* de hulp in van koning Assurbanipal van Assyrië, ging later een bondgenootschap aan met Psammetichus I van Egypte en sneuvelde ten slotte in de strijd tegen de Cimmeriërs (ca 652).
De Griekse sage geeft tweeërlei lezing van zijn usurpatie: volgens de eerste was hij een gunsteling van Kandaules, die, om hem van de schoonheid zijner gemalin Tydo te overtuigen, hem in de gelegenheid stelde haar, buiten haar weten, ongekleed te aanschouwen. Toen de koningin dit vernam, deed zij Gyges kiezen, om òf haar echtgenoot te vermoorden en als haar gemaal koning van Lydië te worden, òf zelf te sterven. Gyges koos het eerste en werd door het orakel te Delphi in zijn heerschappij bevestigd. De andere sage vermeldt, dat Gyges als herder in een grot een toverring gevonden had, waardoor hij zich vertrouwelijke omgang met de koningin verwierf.Lit.: Schubert, Gesch. der Könige von Lydien (1884); Lehmann-Haupt, Gyges (in Pauly-Wissowa’s Reallex. d. klass.-Altertumsw., Bd 7, 1912); K. Witte, Gyges und sein Ring (Erlangen 1947).
