(Latijn: Gesium) is gelegen in het Franse (rondom het Zwitserse kanton Genève gelegen) departement Ain. Het ligt op 650 m hoogte, 15 km ten N.W. van Genève aan de weg naar Besançon en telt (1946) 1874 inw.
De stad Gex was vroeger hoofdstad van het Pays de Gex dat aanvankelijk eigen heren had, in 1353 aan Savoye, in 1591 aan Genève en in 1601 aan Frankrijk kwam. Aangezien het aan de Franse zijde door de hoge Reculet is afgesloten en het landje eigenlijk geheel tot Genève behoort, werd hier ten behoeve van het Franse Pays de Gex en van het Zwitserse Genève beide, een tolvrije zone (zone franche) tussen beide landen geschapen. Toen in 1860 Savoye bij Frankrijk werd gevoegd, vroeg Opper-Savoye (dat zijn de naar Genève gerichte dalen Chablais, Faucigny en Chamonix) een gelijke behandeling als het Pays de Gex en de „petite zone Sarde” aan de oever van het meer van Genève; ook dit werd nu tot de „zone franche” gebracht. Het Verdrag van Versailles maakte een einde aan het verbod van Frankrijk om hier versterkingen aan te leggen.
Later hief Frankrijk ook hier de „zone franche” op, ondanks de protesten van Zwitserland; echter besliste het Internationale Gerechtshof te ’s-Gravenhage, dat Frankrijk voor 1 Jan. 1934 de „zone franche” had te herstellen; het mag aan de grens ten hoogste zijn gewone fiscale rechten heffen (bijv. op tabak enz.).Lit.: Adda B. Bozeman, Regional Conflicts around Geneva. An inquiry into the origin, nature and implications of the neutralized zone of Savoy and of the Customs-free zone of Gex and Upper Savoy (1949) ; R. Geismar, Die Freizonen.
Beitr. z. d. Grundlage d. franz.-schweiz. Rechtsstreits (1931) ; F. Voss, Der Genfer Zonenstreit (1933).
