of Conclaaf (Lat.: cum clave = met een sleutel; dus: afgesloten ruimte) is de plaats, waar de kardinalen bijeenkomen om de paus te kiezen. Zij zijn daar met hun gevolg en het nodige dienstpersoneel als in een klooster met zeer streng slot, van de buitenwereld en alle betrekkingen met niet-conclavisten afgesloten om elke beïnvloeding tegen te gaan.
De bewaking van het conclave is toevertrouwd aan de maarschalk van het conclaaf, een functie die de adellijke familie Chigi erfelijk bezit. Ook de vergadering van de kardinalen zelf en de tijdsruimte er aan besteed wordt conclave genoemd. Tegenwoordig heeft het conclaaf plaats in een deel van het Vaticaan.Toen na de dood van paus Clemens IV (5 Nov. 1268) de kardinalen niet tot overeenstemming konden komen over de te kiezen paus, sloten de burgers van Viterbo, waar de kardinalen bijeen waren, op raad van S. Bonaventura, het bisschoppelijk paleis en dreigden de levensmiddelenvoorziening te verminderen en zelfs het dak boven hun hoofden te zullen afbreken om hen zo te dwingen spoedig een paus te kiezen. Dit was het eerste Conclave. In 1271 werd toen Gregorianus X gekozen, die in 1274 het decreet Ubi periculum uitvaardigde, waarin hij het conclaaf verplicht stelde om een te lang openstaan van de H.
Stoel tegen te gaan. Thans wordt het conclaaf geregeld door de normen aangegeven in de Constitutie van Pius XII van 8 Dec. 1945, Vacantis Sedis Apostolicae, die de in de Codex opgenomen Constitutie van Pius X van 25 Dec. 1904, Vacante Sede Apostolica, vervangt.
P. H. L. VAN DER LAAN
Lit.: De Jong, Kerkgeschiedenis; Cocchi; Sipos; Coronata; Chelodi enz.
