zijn bacteriën, die in staat zijn in het donker koolzuur te assimileren (z assimilatie). De voor deze assimilatie benodigde energie wordt verkregen uit de oxydatie van eenvoudige anorganische verbindingen.
De eerste chemo-autotrophe bacteriën zijn beschreven door Winogradsky. Ook de Nederlander Beyerinck heeft verschillende van deze organismen voor het eerst beschreven. Hoewel sindsdien talrijke chemo-autotrophe bacteriën zijn ontdekt, is het definitieve bewijs der autotrophe levenswijze slechts voor enkele onder hen gegeven. Hoewel sommige, bijv. de nitrificerende, organismen op een chemo-autotrophe levenswijze zijn aangewezen (obligaat chemo-autotrooph) kunnen andere zich ook langs heterotrophe weg voedert (facultatief chemo-autotrooph).
In het volgende overzicht vindt men de belangrijkste energieleverende oxydaties met enkele bijzonderheden betreffende het organisme, dat de bij deze oxydaties vrijkomende energie benut voor zijn koolzuur assimilatie.O2 +1 (NH3)aq. -> 2/3 (N02)aq. + 2/3 H20 + 49 kcal.
Nitrosomonas, algemeen verbreid in goed geaereerde, niet te zure grond.
O2 + 2(N02)aq. -> 2 (N02)aq. + 48 kcal.
Nitrobacter, algemeen verbreid in goed geaereerde, niet te zure grond.
02 + 2(H2S)aq. -> 2H20 + 2S + I26 kcal.
Draadvormige zwavelbacteriën, bijv. Beggiatoa. Komen voor in zwavelwaterstofhoudend water.
02 + 2/3 S + 2/3 H2O -> | (S04)aqT +4/3 Haq+ +98 kcal.
Thiobacillus thiooxidans. Komt voor in met zwavel bemeste of pyriethoudende grond. Kan een zeer lage pjj, veroorzaakt door het gevormde zwavelzuur, verdragen.
02 + 5/4 (S203)aq. + ¼ H20 -> 3/2 (SO4)aq. + S + 125 kcal.
Thiobacillus thioparus. Algemeen verbreid in goed geaereerde, niet zure grond.
O2 + 4Fe++q + IOH20-> 4Fe(OH)3 + 8H+ + 63 kcal.
Talrijke organismen zijn in staat zich in ijzerhoudend water met een laagje ferrihydroxyde te incrusteren. Chemo-autotrophie is hier zeer waarschijnlijk doch niet definitief bewezen (bijv. ijzerbacteriën). Meestal wordt door deze bacteriën ook mangano tot mangani geoxydeerd.
02 + 2H, -» 2H2O + 137 kcal.
Knalgasbacteriën. Het best onderzocht is Bacillus picnoticus. Het vermogen tot oxydatie van waterstof is bij verschillende bacteriën gevonden.
Volledigheidshalve moeten hier ook nog de bacteriën vermeld worden die methaan en koolmonoxyde oxyderen. Een koolstofoxyderend organisme is nog nooit met zekerheid aangetoond.
DR A. QUISPEL
Lit.: E. J. Rabinowitch, Photosynthesis and related processes (New York 1945).
