is een homogene stof (in tegenstelling tot een mengsel), die meer dan één element bevat en waarvan de eigenschappen discontinu veranderlijk zijn bij wijziging van de samenstelling (tegenstelling tot mengkristallen van de componenten). In het begin van de 19de eeuw is er een strijd gevoerd tussen Dalton en Berthollet over de vraag of een chemische verbinding al dan niet een bepaalde rationele en karakteristieke samenstelling heeft.
De strijd werd bij de toenemende nauwkeurigheid van de chemische analyse ten gunste van Dalton beslist. De laatste tijd is het echter gebleken, dat er tal van verbindingen zijn, „bertholliden” genoemd, die geen strikt bepaalde stoechiometrische samenstelling hebben, zoals bijv. de meeste verbindingen in legeringsystemen en tal van oxyden en sulfiden (Cu20, CuJ, FeO, FeS, n.b. hét voorbeeld bij het M.O. van een verbinding). Hiertegenover staan de „daltoniden” met wel een constante samenstelling, waartoe verbindingen behoren, die ook in vloeibare en vaste toestand in moleculen voorkomen, zoals vrijwel alle organische stoffen.Hoewel de mogelijke afwijkingen van de theoretische stoechiometrische samenstelling gering zijn, vaak zelfs analytisch niet te bepalen, is de invloed op de eigenschappen, i.b. op het electrisch geleidend vermogen zeer aanzienlijk.
Een chemische verbinding (daltonide!) is zuiver wanneer zijn eigenschappen bij herhaalde bewerkingen ongewijzigd blijven (bijv. destillatie, kristallisatie enz.). Als belangrijke eigenschap, vooral voor organische verbinding, geldt het smeltpunt; een zuivere stof smelt in zijn geheel scherp bij één temperatuur (vgl. echter eutecticum) en kookt bij één temperatuur (vgl. echter azeotropie).
PROF. DR J. A. A. KETELAAR
Lit.: J. A. A. Ketelaar, Chem. Weekblad, 32, 58 (1935); J. E.
G. Timmermans, La notion del’espèce en chimie (1928).
