Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 17-10-2024

Berthold AUERBACH

betekenis & definitie

Duits romanschrijver (Nordstetten a.d. Neckar 28 Febr. 1812 - Cannes 8 Febr. 1882), was een zoon van Joodse ouders en ontving zijn opleiding aan de Talmoedschool te Heckingen, daarna te Karlsruhe, aan het gymnasium te Stuttgart en aan de universiteit te Tübingen.

Hier zou hij in de rechten studeren; hij bepaalde zich echter tot de wijsbegeerte en begaf zich eerst naar München en vervolgens naar Heidelberg. De studentenverenigingen waren in die dagen aan vele vervolgingen blootgesteld en Auerbach werd in 1837 twee maanden gevangen gehouden. Na het herkrijgen van zijn vrijheid trad hij op als schrijver en weldra verwierf hij grote roem door de toelichting en vertaling der werken van Spinoza (1837), waarin hij blijk gaf van zijn filosofische zin en van zijn scherp verstand. Hij schreef onderscheiden romans, o.a. Dichter und Kaufmann, waarin hij het veelbewogen leven schildert van den epigrammaticus Moses Ephraim Kuh en tevens een interessant beeld levert van het leven der Duitse Joden uit de 18de eeuw. In deze tijd behoort Auerbach tot de Jong-Duitse richting (Das Junge Deutschland) en streeft hij naar een samengroeien van de Joden met de Duitsers. Schwarzwälder Dorfgeschichten (Mannheim 1843) bezorgden hem een Europese naam; bekend werd vooral Diethelm von Buchenberg. In 1845 gaf hij de algemeen verspreide volkskalender Der Gevattersmann (1845-1848) uit, waarop hij later de Volkskalender (1858-1869) volgen liet. Met zijn nieuwe dorpsgeschiedenissen wist hij weer het publiek te treffen; vooral Barfüszele is daarvan bekend geworden. Veel bijval verwierf ook zijn roman Auf der Höhe en eveneens Das Landhaus am Rhein. Latere tijden hebben Auerbach’s dorpsverhalen te sentimenteel gevonden.Auerbach woonde sinds 1850 te Dresden, sinds 1859 te Berlijn, later aan de Rijn, niet ver van Bonn. Vandaar bezocht hij ook Nederland, bepaaldelijk ‘s-Gravenhage, als de plaats, waar Spinoza geleefd en gewerkt had.

Zijn „Schriften” gaf hij eerst uit van 1851-1859 in 20 dln. De Sämtliche Schwarzwälder Dorfgeschichten verschenen in 1900 in 10 dln. Uit zijn nalatenschap verschenen de Dramatische Eindrücke (Stuttgart 1893).

Lit.: A. Bettelheim, B. Auerbach (1907); E. Roggen, Die Motive in A.’s Dorfgeschichten (Bern 1913); A. Weber, B. A.’s Weltanschauung (Zürich 1922).

< >