N.V. De, afk.
B. P. M., dochtermaatschappij van de N.V. Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot Exploitatie van Petroleumbronnen in Nederlandsch-Indië (Koninklijke) en van de Shell Transport and Trading Company (Shell), werd in 1907 opgericht bij de samenvoeging van de belangen van Koninklijke en Shell. Doel der B.P.M.: opsporen van aardolie en delfstoffen in Nederlands-Indië en elders, de handel, zo voor eigen rekening als voor gezamenlijke rekening met anderen, in petroleum en delfstoffen, alsmede de commissiehandel daarin. Het kapitaal, aanvankelijk groot ƒ 80 000 000, werd in 1920 op ƒ 300 000 000 gebracht. Het aandelenkapitaal is in de verhouding 3 : 2 in handen van Koninklijke en Shell.De B.P.M. produceerde in 1938 (het laatste jaar met normale productie) 5,4 millioen kgt ruwe olie in Nederlands-Indië, zijnde 73 pet. Productiecentra aldaar zijn: Balikpapan (Borneo), het eiland Tarakan, Tjepoe (Java), Pankalan Brandan en Pladjoe (Sumatra), Boela (op Ceram). Een modern geëquipeerd productie - en raffinagebedrijf met vertakkingen over de gehele archipel voor de verkoop (B.P.M., Afd. Handelszaken), ging bij de invasie van de Japanners in Nederlands-Indië door de tactiek der „verschroeide aarde” vrijwel geheel verloren. Onmiddellijk na de bevrijding, in 1945, is de herbouw aldaar, welke jaren zal duren, intensief ter hand genomen en in 1947 was reeds weer een begin van productie bereikt te Tarakan, Balikpapan en bij Soerabaja, terwijl verwerkingsinstallaties te Balikpapan, Soerabaja en Pladjoe na voorlopige reparatie weer in bedrijf konden worden gesteld.
Een dochtermaatschappij der Bataafsche, de N.V. Nederlandsch-Indische Tankstoomboot Maatschappij, verzorgt het vervoer der olie en heeft daartoe de beschikking over een grote vloot van tankboten. De onder Nederlandse vlag varende tonnage bedraagt 320 000 brt.
In Curaçao werkt een dochtermaatschappij, N.V. Curacaosche Petroleum Industrie Maatschappij. Deze bezit daar een raffinaderij, welke ongeveer 1 000 000 ton ruwe olie per maand verwerkt. De Bataafsche heeft verder in verschillende landen belangen in olie-producerende maatschappijen.
In 1935 werd door de B.P.M., te zamen met de N.V. Nederlandsche Koloniale Petroleum Maatschappij (sedert 1947 is de Standard-Vacuum aandeelhoudster) en de N.V. Nederlandsche Pacific Petroleum Maatschappij, de N.V. Nederlandsche Nieuw Guinee Petroleum Maatschappij (N.N.G.P.M.) opgericht voor de exploratie en exploitatie van olievelden in Nieuw-Guinee. In 1918 nam de B.P.M., te zamen met het Gouvernement, deel aan de Nederlandsch-Indische Aardolie Maatschappij (N.I.A.M.) ter exploitatie van de Djambi-concessies.
De B.P.M. bezit in Nederland te Pernis (bij Rotterdam) één der grootste raffinaderijen van het vasteland van Europa. Zij werd in de jaren der bezetting zwaar beschadigd. Direct na de bevrijding is het herstel ter hand genomen, zodat zij thans (1947) weer practisch volledig in bedrijf is. De totale verwerkingscapaciteit bedraagt meer dan i 000 000 ton per jaar. De vooroorlogse opslag-capaciteit van 720 000 ton zal spoedig weer bereikt zijn.
In 1939 had de B.P.M. in Nederlands-Indië ca 32 000 personen in haar dienst, waarvan 2000 Europeanen. Thans, in 1947, werken aan de wederopbouw 22 000 Indonesiërs en 1000 Europeanen. Op het hoofdkantoor der B.P.M. te VGravenhage zijn 2000 personen werkzaam.
Het Laboratorium van de B.P.M. te Amsterdam is één der belangrijkste wetenschappelijke centra van de Koninklijke-Shell; hier werken 1500 personen. Voor het onderzoek van motoren en daarin te gebruiken producten bezit de B.P.M. te Delft een proefstation. Na een jarenlange exploratie heeft de B.P.M. thans ook in Nederland olie aangetoond, in het inmiddels tot ontwikkeling gekomen bescheiden olieveld te Schoonebeek (Drente), in welk terrein de B.P.M. en de Standard Oil Company (New Jersey) elk voor 50 pet zijn geïnteresseerd. De productie bedroeg hier in 1945: 6500 kgt, in 1946: ca 60 000 kgt en in 1947 (raming) ca 180 000 kgt ruwe olie. De verkoop van de Koninklijke-Shell producten in Nederland geschiedt door de Shell Nederland N.V. (vroeger Bataafsche Import Mij). MR j. VAN GALEN
