in het Portugees Açores (Havikseilanden) of Ilhas Terceiras, in het Engels Agores of Western Islands, op de Nederlandse oude zeekaarten ook voorkomende als Vlaamse eilanden, vormen een Portugese provincie, bestaande uit negen eilanden en enige klippen in de Atlantische Oceaan. Zij liggen 1380 km ten W. van Kaap da Roca (Portugal), tussen 36° 59' - 39° 44' N.Br. en 27° 35' - 330 27' O.L. v.
Gr. Zij strekken zich over een afstand van 630 km in Z.O.-N.W. richting uit en wel in drie groepen. De middelste omvat de eilanden Fayal (165 km2), Pico (455 km2), San Jorge (104 km2), Graciosa (46 km2) en Terceira (578 km2), terwijl de Z.O. groep bestaat uit San Miguel (770 km2) en Santa Maria (104 km2), benevens de rotseilanden Formigas, de N.W. uit Flores (148 km2) en Corvo (18 km2). Gezamenlijk beslaan zij een oppervlakte van 2566 km2, volgens andere opgaven 2393 km2.De eilanden, welke zich steil uit de 4000 m diepe zee verheffen, zijn van vulkanische oorsprong. Op Santa Maria vindt men ook jongtertiaire kalkgesteenten met fossielen. Karakteristiek voor de Azoren zijn talrijke ovale of ronde kraterketels (caldeiras),. welke dikwijls door meren worden ingenomen. De eilanden zijn bergachtig en door diepe kloven doorsneden; de hoogste verheffingen zijn: de Pico Alto (2320 m) op Pico, de Pico da Bara (1089 m) op San Miguel, de Caldeira de Santa Barbara (1067 m) op Terceira en de Caldeira (1021 m) op Fayal. In diepe spleten treden talrijke thermen en solfataren op. Vulkanische uitbarstingen en aardbevingen werden meermalen waargenomen.
Het klimaat is gelijkmatig en gezond; de gemiddelde temperatuur op Terceira is: in Jan. 18 gr. C., in Apr. 20 gr., in Juli 25 gr., in Oct. 24 gr. en over het gehele jaar 21,6 gr. C. De uitersten, te Ponta Delgada op San Miguel waargenomen, zijn 12,3 gr. en 22,7 gr. C. De gemiddelde jaarlijkse regenval is te Angra 1077 mm, te Delgada 857 mm (max. in Nov. en Dec.).
De bergen zijn soms met sneeuw bedekt. Het vochtigheidsgehalte is over het geheel vrij hoog. Stormen komen het gehele jaar, doch vnl. in de winter voor.
Een weelderige, altijdgroene vegetatie'bedekt de berghellingen. Daarboven volgen onmiddellijk de bossen met de karakteristieke laurierbomen: Laurus Canariensis, Persea indica, Oreodaphne foetens. Typische woudbomen zijn ook Picronia excelsa en Myrica Faya. De drakenboom (Dracaena Dracd) is eerst ingevoerd nadat de eilanden in cultuur werden gebracht.
De fauna der Azoren heeft overeenkomst met die van Europa; van de zoogdieren is echter alleen een vleermuis inheems; het aantal vogelsoorten bedraagt ongeveer 60. Alleen onder de landmollusken treffen wij 60 pet endemische soorten aan. De bewoners der zoetwatermeren sluiten zich aan bij de Europese soorten. De door schepen ingevoerde konijnen, ratten en muizen zijn op de eilanden verwilderd.
Het aantal bewoners bedraagt (1940) 484 278, waarvan ruim de helft op San Miguel gevestigd. Zij zijn meest allen van Portugese oorsprong; de later naar deze eilanden verhuisde Moren, Negers, Joden en Vlamingen zijn geheel in het Romaanse ras opgegaan. In de havensteden zijn vele Engelsen, Amerikanen en Brazilianen gevestigd. Emigratie heeft plaats naar Brazilië, de Verenigde Staten van Amerika, Hawaiï en naar de Portugese bezittingen in Afrika. De bevolking belijdt bijna uitsluitend de R.K. godsdienst; de bisschop resideert tè Angra. Hoofdmiddel van bestaan is de op betrekkelijk primitieve wijze uitgeoefende landbouw.
Het grootgrondbezit is voor de verbetering er van niet bevorderlijk. De voornaamste producten zijn: maïs, tarwe, bonen, zoete bataten, orseille, oranjeappels, ananas, phormium tenax, bananen, suikerriet, koffie en thee. Het vee is van een klein ras, de industrie gering. De belangrijkste uitvoerartikelen zijn: brandewijn, ananas, oranjeappels, runderen, vis en boter. De invoer is hoofdzakelijk in Engelse handen. Ponta Delgada, Angra en Horta zijn de meest bezochte havens.
De Azoren worden verdeeld in 3 districten, Angra (Terceira, Graciosa, San Jorge), Horta (Fayal, Pico, Flores, Corvo) en Ponta Delgada (Santa Maria, San Miguel), onder het bestuur van een gouverneur, bijgestaan door een raad en rechtstreeks ondergeschikt aan de regering te Lissabon. Op San Miguel en Terceira zijn militaire commandanten gevestigd. Ieder district vaardigt vertegenwoordigers af naar de Cortes te Lissabon.
Een paar eilanden der Azoren werden in de jaren 1431 en 1432 ontdekt door een Portugees, Go nzalo Velho Cabrai genaamd. Daar men er Punische munten vond, moet de eilandengroep reeds aan de Karthagers bekend zijn geweest; later werd zij ook aangedaan door de Noormannen en Arabieren. In 1444 werd San Miguel, in 1449 werden Terceira, San Jorge, Fayal en Corvo, in 1453 Graciosa ontdekt. De eerste koloniën werden er door Portugezen gesticht op de eilanden Santa Maria en San Miguel. Nadat Alfonsus V het eiland Fayal in 1466 aan zijn tante Isabella, de moeder van Karei den Stoute, voor de tijd van haar leven had afgestaan, vestigden er zich kolonisten uit Vlaanderen. Mennoemtde Azoren daarom ook wel Vlaamse eilanden (Ilhas Vlamengas).
Azoren werden zij genoemd naar de vele haviken (in het Portugees açor), welke de eerste ontdekkers er aantroffen. In de tijd van Ferdinand den Katholieke trokken vele Moren uit Spanje naar de Azoren en brachten er beschaving en welvaart. Toen Portugal door Philips II werd overweldigd (1580), kwamen ook de Azoren, met uitzondering van Terceira, onder zijn heerschappij. In 1582 behaalde de Spaanse vloot er een overwinning op de Franse met den Portugesen kroonpretendent aan boord. In 1583 werd Terceira onderworpen.
Na de bevrijding van Portugal in 1640, verdreef de Portugese regering de op de Azoren gevestigde Spanjaarden en beperkte het verkeer dier eilanden tot de oevers van de Taag. Tevergeefs trachtte Pornbal de eilanden weder op te heffen ; eerst na de verhuizing van de familie Braganza naar Brazilië in 1808 werd meer handelsvrijheid verleend. Toen dom Miguel in 1828 de Portugese kroon had bemachtigd, landde graaf Villaflor, een aanhanger van Pedro, met 20 officieren op Terceira, versloeg de vloot van Miguel en nam spoedig alle Azoren in bezit. In 1832 verscheen Pedro zelf met een vloot voor Terceira. De eilandbewoners versterkten zijn leger, dat nu 12 000 man telde en op 8 Juli te Porto landde. Op 24 Juli 1833 werd Lissabon bezet en spoedig daarna dom Miguel uit Portugal verdreven.
Tijdens Wereldoorlog II* verleende, in Oct. 1943, Portugal, op grond van het Engels-Portugese bondgenootschap van 1373, aan de Geallieerden het recht, om voor de duur van de oorlog lucht- en marinesteunpunten op de Azoren te vestigen, ter bestrijding van het duikbotengevaar op de Atlantische Oceaan. Het eiland Terceira, met het grootste vliegveld en de grootste haven (Angra) kwam daarmee ter beschikking van de Geallieerden. Op 15 Oct. 1943 protesteerden Duitsland en Japan — zonder succes — bij de Portugese regering.
Lit.: J. Mees, Histoire de la découverte des îles Açores et l’origine de leur dénomination d’Iles Flamandes (Gand 1901); A. Ferreira de Serpa, Açores e Madeira (Lisboa 1929)-
