(Gr. άστρολάβον = steropnemer) is de naam voor zeer uiteenlopende astronomische instrumenten, o.a. de armillairsfeer. Meestal bedoelt men er het zgn. planisphaerisch astrolabium mee, een instrument, dat waarschijnlijk reeds door Hipparchos gebruikt is en waarin vooral de Arabieren veel verbeteringen hebben aangebracht.
Het bestond in hoofdzaak uit een verticaal vast te houden verdeelde cirkel met draaibare alhidade (vizierstang), waarmee men de hoogte van een hemellichaam mat. Op de cirkel was verder een sterrenkaart aangebracht en een ecliptica, waarop men voor iedere dag van het jaar de plaats van de zon kon aangeven. Met behulp van een verwisselbaar stel almucantars (cirkels van constante hoogte) kon langs mechanische weg uit de gemeten zonshoogte de tijd worden bepaald. Het instrument bevatte verder nog verscheidene schalen en tafels, die van belang waren voor zeevaart of astrologie.
