is een Grieks woord, dat letterlijk zonder kracht betekent. Het woord wordt in de geneeskunde in verschillend verband gebruikt.
Men zegt bijv. dat tengere mensen met een smalle, platte borstkas, lange, magere ledematen, een spits gezicht en weinig ontwikkeld spierstelsel een asthenische lichaamsbouw hebben. Mensen, die weinig weerstand tonen tegen allerlei schadelijke invloeden, hebben een asthenische constitutie. Van een asthenisch ziektebeloop spreekt men indien ernstige ziekten als longontsteking of buiktyphus bij oude of zeer zwakke mensen geen aanleiding geven tot koorts. Ook op geestelijk gebied onderscheidt men sthenische en asthenische reacties. Een sthenisch karakter pakt de moeilijkheden des levens krachtig aan met de vaste wil deze te overwinnen, een asthenisch karakter wordt gekenmerkt door slapte en gebrek aan weerstand. Lichamelijke en geestelijke asthenie zijn niet onverbrekelijk aan elkaar gekoppeld, wel gaan zij dikwijls samen. Een heel andere betekenis hebben de begrippen neurasthenie en psychasthenie.Afzonderlijk moet worden genoemd de neurocirculatoire asthenie, gekenmerkt door bijzondere labiliteit van zenuwstelsel en bloedsomloop en klachten over uitputting, kortademigheid, hartkloppingen en pijn in de hartstreek zonder organische afwijkingen. Dit ziektebeeld werd in 1871 beschreven door den Amerikaansen arts J. M. Da Costa op grond van zijn waarnemingen bij soldaten der Noordelijke troepen in de Amerikaanse burgeroorlog. Sindsdien heeft men het in alle oorlogen veelvuldig bij militairen waargenomen, zodat ook van soldatenhart wordt gesproken; doch bij burgers en in vredestijd komt het eveneens voor. De verschijnselen gelijken op die welke gezonde mensen vertonen bij angstige emoties of na zware inspanning, vandaar de naam inspanningssyndroom (Lewis).
Bij deze patiënten ontstaan de kortademigheid, de hartkloppingen enz. reeds na minimale inspanning; zij hebben een onregelmatige ademhaling en een snelle pols, ook in rust, doch niet gedurende de slaap! De ziekte ontwikkelt zich soms na zware geestelijke of lichamelijke belasting en gaat gepaard met angst, waardoor de patiënt — gewoonlijk onbewust — de neiging heeft, zijn klachten te overdrijven. De behandeling, die veel tact en begrip vereist, bestaat in hoofdzaak uit geruststelling en training.
DR H. J. VIERSMA.
