is een Grieks woord, dat herstel betekent. Zo spreekt Josephus, Antiq. III, 11 : 8, 9 van een apokatastasis der Joden door Cyrus.
Aan een goddelijk herstel wordt gedacht in Mt. 17 : 11. Met de „wedergeboorte” in Mt. 19 : 28 wordt wellicht hetzelfde bedoeld. Een herstel, dat zich tot de ganse schepping uitstrekt, leert Paulus (Rom. 8:21 v„ vgl. I Cor. 15 : 2628). Concreet spreekt daarvan Openb. 21 : 1, 2: „nieuwe hemelen en een nieuwe aarde”. Het woord zelf vindt men in Hd. 3:21 (St.
Vert.: „wederoprichting aller dingen”). In deze term heeft men nu allerlei toekomstgedachten ingelegd. Origenes en andere kerkleraars hebben hierin een grond gezien voor verschillende varianten van een leer van algemene zaligheid en eindigheid van de verdoemenis. Ook Augustinus (Ench. ad. Laurent., vgl. De Civ.
Dei XXI, 11) weet in het Westen van sommigen, die zo leren. Waar de apokatastasis-gedachte in later tijd opduikt, hangt zij meestal samen met min of meer pantheïserende mystiek, sedert de Verlichting vaak met rationaliserend humanisme.Onder de Hervormde theologen echter wordt het onderwerp zelden behandeld en in zeer verschillende definities omschreven. Er bestaat geen apokatastasis-leer, die algemeen aanvaard of veroordeeld wordt, behalve dan die van de Origenisten.
PROF. DR J. DE ZWAAN
Lit.: O. Riemann, Die Lehre von der Apokatastasis (1889); P. Althaus, Die letzten Dinge, 19263, 19334.
