is een letterkeer of een omzetting der letters van een of meer woorden op zodanige wijze, dat zij een geheel andere zin vormen. Men heeft twee soorten van anagrammen.
Bij de eerste wordt alleen de volgorde der letters omgekeerd, waardoor bijv. regen in neger, Roma in amor, Eva in Ave verandert, terwijl bij de tweede de letters van een woord op een willekeurige wijze gerangschikt worden, zodat men kroon in koorn, leven in velen, Calvinus in Alcuinus verandert. Sommige anagrammen zijn beroemd geworden: bijv. dat van révolution française, dat men aldus rangschikte: Veto un Corse la finira of La France veut son roi. Uit de Duitse literatuur der 17de eeuw is bekend het anagram German Schleifheim v. Sulsfort (voor [Hans Jakob] Christoffel von Grimmelshausen). Voorts heeft men Democritus = docet risum; Aristoteles = iste sol erat; A. Hitler = The Liar (de leugenaar).Waarschijnlijk is het Oosten het vaderland van de letterverplaatsing en hebben de Israëlietische Kabbalisten haar verder verspreid. Haar bloeitijd is de 16de en 17de eeuw. Toen werd het anagram door vele schrijvers als pseudoniem gebruikt, en men beijverde zich, op gevierde namen een geestige letterkeer te vinden. De rederijkers gebruikten gaarne een anagram van hun naam als zinspreuk. Zo tekende Lucas d’Heere zijn werk met Schade leer u.
Lit.: Wheatley, On anagrams etc. (London 1862); Isaac Disraeli, Curiosities of Literature.
