Nederlands zeevaarder en ontdekkingsreiziger (Lutjegast 1603 Batavia Oct. 1659), voer jaren als varensgezel eer hij door de Oost-Indische Compagnie wegens zijn bekwaamheid tot schipper werd benoemd (1634). In de jaren 1638 en 1639 maakte hij een reis door de zeeën beoosten Japan, op zoek naar een fabelachtig goudland, dat niet bleek te bestaan.
In 1642 kreeg hij opdracht het onbekende Zuidland te bezoeken en verkennen. Van Batavia voer hij naar Mauritius en van daar oostwaarts: hij ontdekte een land, dat hij Van Diemensland noemde (thans Tasmanië geheten). Verder oostwaarts koersende bereikte hij de westkust van Nieuw-Zeeland, dat hij de naam Statenland gaf. Verder noordwaarts opstekende verbleef hij enige tijd op de Vriendschapseilanden, vanwaar hij langs de noordkust van Nieuw-Guinea naar Batavia terugkeerde. Op deze tocht werd Australië voor het eerst omzeild en daarmee vastgesteld dat het geen deel uitmaakte van het Zuidpool-continent. In 1644 zond de regering Tasman opnieuw uit ter nadere verkenning van het nieuw-ontdekte gebied, dat door de bekwame kartograaf Fransz Visscher voor een groot deel in kaart werd gebracht. Uit commercieel oogpunt waren beide expedities een mislukking. De bewoners waren schaars en het was onmogelijk daar winstgevende handel te drijven.
In 1648 maakte Tasman ten slotte nog een reis naar de Philippijnen en Siam; na terugkeer te Batavia werd door de opvarenden een klacht wegens mishandeling tegen hem ingediend, op grond waarvan hij uit de dienst van de Comp. werd ontslagen. Hij vestigde zich nu als vrijburger-koopman te Batavia en stierf als een welgesteld man.
DR F. W. STAPEL
Bibl.: Journael, medeged. d. J. Swart (Amsterdam 1860); Journal, transl. by J. E. Heeres (Amsterdam 1898).
Lit.: H. Walker, A. J. T., his Life and Times (1869); De reizen v. A. J. T. en F. J. Visscher, uitg. d. R. Posthumus Meyes (‘s Gravenhage 1919, Werken d. Linschoten-Ver. 17); G. H. Halligar, T.’s Landing Place, in: Papers of the R. Soc. of Tasmania (1926); A. J. T. and the Discovery of New Zealand (Wellington 1942, met een gedeelte v. h. Journael in Eng. vert.).
