Arnold is een voornaam, die denkelijk afkomstig is van Erenhold of geëerde. Van hen, die onder dezen naam vooral bekend zijn, noemen wij:
Arnold van Brescia (Arnoldus de Brixia). Deze, de stoutste en welsprekendste tegenstander der Hiërarchie in de 12de eeuw, was een leerling van Abailard en hield in zijne geboorteplaats Brescia zijn verblijf. In hem had de anti-hiërarchische rigting, die zich in genoemde eeuw in Pieter van Bruys in het zuiden van Frankrijk, en in Tanchelin te Antwerpen openbaarde, haren krachtigsten vertegenwoordiger. Zonder de voornaamste leerstukken der Kerk te verwerpen, zocht hij hare wereldlijke magt omver te stooten en verlangde, dat de Christenen, zich met het hoogst noodige vergenoegende, den glans der wereld, de weelde en de loszinnigheid zouden verzaken en de Apostelen in hunne armoede en bovenal Christus in zijne deugden navolgen.
Zulke voorschriften, met geestdrift en welsprekendheid voorgedragen, maakten een diepen indruk; zij werden door alle standen der maatschappij met blijdschap ontvangen en zelfs door godsdienstige orden, waarin de geest der hervorming ontwaakte, met gejuich begroet. Hieraan ergerde zich de behoudende partij in de R. Katholieke Kerk, en op het tweede Lateraan-concilie, onder voorzitterschap van paus Innocentius II gehouden (1139), spraken omstreeks 1000 bisschoppen en abten het anathema uit over Arnold van Brescia. Deze nam de vlugt naar Frankrijk, om er met zijn leermeester en vriend het begonnen werk voort te zetten.
Maar ook hier barstte de storm tegen hem los, daar Bernard van Clairvaux alles aanwendde om met één slag het vijandelijk tweetal ter aarde te vellen. Weldra moesten Abailard en Arnold, als dwaalleeraars veroordeeld, de eerste in het klooster te Clugny, de tweede te Zürich, eene schuilplaats zoeken (1140). Maar ook hier vergunde Arnold geene rust aan zijn apostolischen geest, en zijne leer werd overal in Zwitserland verbreid. Zelfs Guido, de buitengewone gezant van den Paus, kon den stroom niet keeren. — Nadat Arnold 5 jaren in Duitschland had vertoefd, overschreed hij met eene schaar getrouwen de Alpen en begaf zich naar Rome, waar de Romeinen sedert 1143 een Senaat benoemd en aan den Paus alleen het kerkelijk gezag gelaten hadden. Hier was Arnold gedurende een tiental jaren het opperhoofd der republiek en heerschte door de kracht zijner gaven over den Senaat en over het volk. Eerst toen Adrianus IV in 1155 Rome in den ban deed, keerde het volk zich af van den aanvoerder.
Door naijverige senaatsleden werd Arnold bij zijne onderhandelingen met den Paus prijs gegeven aan zijne vijanden. Hij nam de vlugt, maar viel in handen van een kardinaal. Adellijke Romeinen bezorgden hem de vrijheid, maar Frederik Barbarossa, door haat jegens de republikeinsche vrijheid vervoerd, gaf bevel tot zijne uitlevering. Nu werd hij als een ketter en oproermaker ter dood veroordeeld, en vroeg in den morgen, alvorens het volk het vermoedde, beklom hij den brandstapel vóór de Porta del populo. Zijne asch werd in de Tiber geworpen.
Nog lang daarna waren zijne volgelingen, Arnoldisten of Politici genaamd, in Italië, Zwitserland en Duitschland verspreid. Aan het veelbewogen leven van Arnold van Brescia heeft meer dan één dichter de stof ontleend voor een treurspel.
Arnold van Villanova (Arnoldus Villanovanus). Deze, een geneesheer en natuurkenner, aanschouwde in 1250 volgens sommigen te Villanova in Catalonië en volgens anderen te Villeneuve in Languedoc het levenslicht, studeerde te Montpellier en begaf zich vervolgens naar Spanje om er de Moorsche hoogescholen te bezoeken. Te Barcelona werd hij bevorderd tot doctor en tevens tot hoogleeraar in de geneeskunde. Zijne vrijmoedige uitspraken over de godsdienst en de geestelijkheid bezorgden hem den haat van deze laatste. Hij werd door den bisschop van Tarragona in den ban gedaan en keerde terug naar Montpellier, waar hij onderscheidene jaren onderwijs gaf in de natuur- en geneeskunde. Later ging hij naar Parijs en hield er zich bezig met alchemie en astrologie.
Hij verkondigde het einde der wereld tegen het jaar 1335 of 1376 en berispte zonder eenige verschooning de misbruiken der Kerk. Om zich aan nieuwe vervolgingen te onttrekken, nam hij de vlugt naar Avignon, naar paus Clemens V, die hem met welwillendheid ontving. Daarna vertoefde hij aan het Hof van Frederik van Sicilië, en toen hij in 1313, door den zieken Paus uitgenoodigd, naar Avignon wilde terugkeeren, kwam hij op de reis derwaarts door schipbreuk om het leven. Genoemde Paus maakte in eene circulaire de bisschoppen bekend met den dood van Arnold, en betuigde daarin zijne smart over het verlies van den geleerden arts. Ten tijde van Paus Johannes XXII werden echter 9 van
zijne geschriften veroordeeld en openlijk verbrand. Zijne natuur- en geneeskundige werken zijn eerst te Venetië (1504) en vervolgens te Basel (1585) uitgegeven; zij zijn voor de geschiedenis der scheikunde niet onbelangrijk.
