Andes (Cordilleras de los) is de ontzettende bergketen, die in de rigting van den meridiaan over geheel Amerika loopt, van de zuidpunt (de klip Diégo Ramirez) tot aan de kust der Noordelijke IJszee (tusschen den mond der Mackenzie-rivier en de Behringstraat). Zij onderscheidt zich door hare lengte, door de hoogte harer toppen, door hare vuurspuwende bergen, door den overvloed harer nuttige delfstoffen en door haren invloed op de luchtgesteldheid.
Wij vinden in het zuiden den aanvang der keten bij de straat van Magelhaens, waar zij zich onder den naam van Patagonische Andes met hare sneeuwkruinen (die van Maca, Yanteles, Corcovado enz.) langs de kust der Stille Zee tot aan Chili uitstrekt. In Chili loopt de hoofdketen door het binnenland, van eene evenwijdige kustketen vergezeld, en draagt er den Ozorno (2500 Ned. el hoog), den vulkaan van Maypu (5000 Ned. el) en den Aconcagua, den hoogsten berg van Z. Amerika (7000 Ned. el). Op 20° Z.B. verdeelt zich de hoofdketen bjj den bergknoop van Porco en Potosi in 2 takken, die het dal van Desaguadero met het Titicaca-meer (4300 Ned. el hoog) omsluiten en zich in den bergknoop van Cuzco weder vereenigen. De westelijke tak of Kust-Cordillera torscht hooge gevaarten, zooals de Pomarape (6700 Ned. el), de Gualatiéri, de Parinacota en de Sahama (alle drie 100 tot 200 Ned. el hooger dan de voorgaande), terwijl zich op den oostenlijken tak, de Andes van Bolivia genaamd, de Illimani en de Sorata (beide 6600 Ned. el), verheffen. — Bij den bergknoop van Cuzco verkrijgt het gebergte een grooten omvang en bevat er de Andes van Vilcanota, Carabaya, Abancay, Parinacochas en Andahuaylas. De hoofdketen loopt van hier naar het noordwesten en verdeelt zich weder in 2 takken, die het dal der Rio Jauja omvademen en zich in den bergknoop van Huanuco en Pasco weder vereenigen. Hier verdeelt zich de keten in 3 takken, van welke alleen de kustketen drie sneeuwtoppen draagt, die van Pelagatos, Moyopato en Huaylillas. De 3 takken komen zamen in den bergknoop. van Loxa .(51/2 en 33/4° Z.B.), waarna twee takken een merkwaardig dal ter lengte van 55 geogr. mijlen omsluiten en zich in den bergknoop van Los Pastos (1° N.B.) vereenigen. Dit dal ligt 3000 Ned. el boven de oppervlakte der zee en is door 2 dwarsketens — die van Cuenza en Chisinche — in drie kommen verdeeld. Langs zijne zoomen verheffen zich onderscheidene reuzengevaarten, zoo als de Chimborazo (6700 Ned. el), de Yliniza (5434 Ned. el), de Corazon, de Atacazo de Pichincha (5000 Ned. el), de Cotochaehe (5100 Ned. el), de Cotopaxi (5900 Ned. el), de Antisana (5984 Ned. el), de Cayambe (6140 Ned. el, juist onder den evenaar), de Imbabura enz., terwijl op laatstgenoemden bergknoop de vulkanen van Cumbal en Chiles verrijzen. De keten verdeelt zich vervolgens wederom in 2 en later in 3 takken, welke zich niet weder vereenigen. Op den middelsten tak prijkt de Tolima (5700 Ned. el). Deze omsluit met den westelijken tak de provincie Popayan en vormt daarmede een bergknoop. Daarna begint de bergketen te dalen, om zich op de landengte van Panama wederom te verheffen, zoodat men er van den Cerro Grandee de beide Oceanen aanschouwt. Verder westwaarts vormt zij de hoogvlakte van Veragua met den berg van dien naam (2600 Ned. el) en loopt met de Cabaceres-keten naar Costa Rica, waar vuurspuwende bergen ter hoogte van 3300 Ned. el verrijzen. Nu volgt er eene reeks van bergvlakten, aan wier zoomen zich aanzienlijke rotsgevaarten en vulkanen verheffen, zoo als de hoogvlakte van Honduras, van Guatimala met den Pacaya, den Acatanango, den Toliman, den Atitlan, den Tajamulco, den Quezaltenango enz. Laatstgenoemde hoogvlakte strekt zich uit over het schiereiland Yucatan, waar de hoofdketen aanmerkelijk daalt. Zij verheft zich weder bij Tehuantepec en vormt de Nieuw-Spaansche hoogvlakte. In het zuiden heeft men er de vlakte van Anahuac (3000 Ned. el hoog), aan wier zoom zich de Citaltepetl of Piek van Orizaba (5400 Ned. el), de Nauhcampatepetl of Coffre de Perote (4000 Ned. el), de Popocatepetl (5500 Ned. el), de Iztaccihuatl (4900 Ned .el) en de Nevado de Tolnca (4700 Ned. el) verheffen, terwijl digter bij de Zuidzee de Piek van Tancitaro (3500 Ned. el), de vulkaan van Colima (3000 Ned. el) en de Jorullo verrijzen. Daarna bereikt men de hoogvlakten van Tlascala, Tenoehtitlau (Mexico), Toluca, Mechoaean en Mixtocapan. Hier ligt naar de zijde der zee, bij de stad Oaxaca, de Cerro de Zempualtepec (3500 Ned. el) en op 20° N.B. verkrijgt deze keten den naam van Siërra Madre. Waar deze in eene noordwestelijke rigting een einde neemt, volgt eerst eene hoogvlakte en dan de aanvang van het Rotsgebergte (Rocky Mountains). Hierin vindt men weldra een bergknoop, die het brongebied is van 3 rivieren, namelijk van de Windrivier, van de Greenrivier en van de Lewis Fork. Op dien bergknoop verheft zich Fremont’s Piek (4200 Ned. el), en van hier gaan vier bergtakken uit, van welke de voornaamste, onder den naam van Rocky Mountains onderscheidene sneeuwtop-pen draagt, zooals Three Tetons, de Mount Hooker en de Mount Brown. Deze tak vormt meer eene reeks van gebergten dan eene eigenlijke keten. Ook hier loopt langs de Zuidzee eene evenwijdige kustketen, die slechts nu en dan door rivieren wordt afgebroken. Op een harer takken, in voormalig Russisch Amerika, verheft zich de Mount St. Elias (5500 Ned. el), de hoogste berg van het vaste land van N. Amerika, terwijl die tak westwaarts over het schiereiland Alasjka naar de Aleoeten loopt.
De Andesketen beslaat eene oppervlakte van 150000 □ geogr. mijlen en is omstreeks 1900 geogr. mijlen lang. Hare helling is in den regel aan de westzijde steil en aan de oostzijde zacht glooijend. Zij is het bronnengebied van talrijke groote rivieren, die aan hare oostzijde Noord-Amerika en vooral Zuid- Amerika besproeijen. Van deze noemen wij enkel de Amazonen-rivier met een stroom-gebied van 129000 □ geogr. mijlen. Het voorkomen dier bergketen is zeer verschillend naar gelang der verschillende gordels, die zij doorloopt, naar gelang der hoogte, waartoe zij zich verheft, en naar gelang der zijde, die men in oogenschouw neemt Gelijk zij digt bij haar zuidelijk uiteinde en aan hare westelijke zijde eene reeks van kale rotsgevaarten vertoont en op hare hooge toppen met eeuwige sneeuw is bedekt, zien wij in de keerkringslanden haren oostelijken voet met een weelderigen plantengroei bedekt, die zich met ondoordringbare bosschen langs den zoom der rivieren uitstrekt of zich in onafzienbaren prairieën verliest, De Andesketen bergt nuttige en kostbare metalen in haren schoot. Californië is sedert vele jaren het goudland bij uitnemendheid, terwijl er eene groote verscheidenheid van ertsen gevonden wordt. Tevens heeft deze bergketen een belangrijken invloed op het klimaat. Zij vangt de vochtige passaatwinden op, doet het vocht er uit neêrslaan en zendt het naar den Atlantischen Oceaan. Op deze wijze onthoudt zij aan de westelijke helling eene vruchtbaarmakende besproeijing, terwijl de frissche, drooge lucht van sommige harer hoogvlakten, verkwikkend is voor den bewoner.
