Openbaring, - op kerkelijk-godsdienstig gebied: openbaarmaking van wat verborgen is. O. geschiedt niet onmiddellijk, maar door middelen van allerlei aard. Alles kan middel, teeken, spraak van God worden. In 't algemeen onderscheidt men twee middelen van o.: de Natuur en de H. Schrift, waarbij de Natuur niet alleen de uitwendige natuur is, maar ook de geschiedenis en het leven omvat, terwijl de H. Schrift uit dezelfde stof put, maar deze op bepaalde wijze, hooger belicht.
Daarbij doen bijzondere middelen ter o. dienst; gebeurtenissen (wonderen), personen (Profeten, Middelaars). De o. wordt wel onderscheiden in algemeene, in zooverre zij overal, tot de menschheid in ’t algemeen komt, en b ij z o n d e r e, in zooverre zij in een bijzondere sfeer geschiedt, die door de z.g. gewijde geschiedenis wordt beschreven. Men noemt de 1e o. ook wel natuurlijke o. of Natuur, de 2e bovennatuurlijke o. De o. werd vroeger dikwijls zeer massief opgevat, als een rechtstreeks van God komende mededeeling van waarheden en krachten. Later heeft men den nadruk gelegd op de historisch en psychologisch geleide wijze, waarop God zich mededeelt. Naast den goddelijken, objectieven factor wordt de menschelijke subjectieve opgemerkt.
O., in R.-K. zin, is iedere goddelijke daad, waardoor aan een redelijk schepsel, bijzonder den mensch, een blik in het wezen, de werken en bedoelingen van God wordt geschonken. N a t u u r l ij k e o. noemt men, in zooverre God kenbaar is uit het geschapene, waaraan de z.g. natuurlijke godsdienst beantwoordt; bovennatuurlijke, wanneer God zich ook op andere wijze kenbaar maakt; hieraan beantwoordt de bovennatuurlijke godsdienst. Historisch onderscheidt de R.-K. kerk de oer-o., een o. van het Oude-, een o. van het Nieuwe Testament.De kenteekenen (criteria) der o. zijn innerlijk of uiterlijk; beide kunnen negatief of positief zijn. Negatieve bestaan hierin, dat het niet met een vaststaande waarheid in tegenspraak is. Het positief-innerlijk kenteeken is vooral, de bijzondere waarde van de o. voor de volmaking des menschen. Uiterlijke kenteekenen zijn bovenal de wonderen en prophetieën.
