In het verleden zijn er in de Zaanstreek zeer veel herbergen geweest. Niet alleen bij en rond de haven van Zaandam, maar in alle Zaandorpen waren ze van belang.
Herbergen hadden zeker niet alle de functie van dranklokaal of kroeg, integendeel: ze dienden in veel gevallen als centrum van het gemeenschapsleven. De dorpelingen ontmoetten er elkaar en hielden er hun vergaderingen, zij leerden er dansen bij de viool en vierden er hun feesten. Bovendien werden er veilingen gehouden en vormden de herbergen de plaats waar kon worden aangemonsterd voor de scheepvaart.Het aantal herbergen moet wel respectabel zijn geweest. Nemen we Krommenie als voorbeeld: in dat dorp was het in 1743 blijkens een Resolutieboek aan 39 personen toegestaan sterke drank te verkopen en te schenken. Al zullen zij niet allemaal herbergier zijn geweest, op een bevolking van 2900 zielen geeft hun getal te denken.
Het zal duidelijk zijn dat het een onmogelijke opgave is alle namen van verdwenen herbergen op te sommen. Alleen in Oostzaandam vond men rond 1800: De Vergulde Wagen (Zuiddijk, bij de Haven), Het Wapen van Oostzaandam (idem), Union (idem), Het Wapen van Amsterdam (idem), De Zevenstar (Dam), De Otter (idem), Het Moriaanshoofd (idem), De Blauwe Kan (Oostzijde), 's Lands Welvaren (idem) Spitsbergen (Peperstraat), Het Doodsluisje (Braakdijk) en Het Rode Hert (idem), maar deze opgave is niet compleet.
Huidige →Horeca-bedrijven met een voorgeschiedenis als herberg zijn bijvoorbeeld De →Waakzaamheid in Koog, De →Prins in Westzaan, De Jonge →Prins in Wormerveer (inmiddels tot appartementen verbouwd), Het →Moriaanshoofd in Wormer en het →Heerenhuis op de ringdijk van de Wijde Wormer bij het Kalf.
