Encyclopedie van de Zaanstreek

Eindredactie Jan Pieter Woudt & Klaas Woudt (1991)

Gepubliceerd op 02-10-2020

Zuiddijk

betekenis & definitie

Hoofdstraat te Zaandam-Oost, lopend vanaf de Dam (Oostzijderkerk) naar het zuiden.‘Zuiddijk’ is de nieuwere (vermoedelijk vanaf het einde van de 18e eeuw gebruikte) naam voor de Waterlandse zeedijk, die al vóór 1275 voltooid werd. In het verleden werd de Zuiddijk 'Seedijk' genoemd.

Die oorspronkelijke naam geeft de toenmalige functie van de Zuiddijk aan. De dijk werd aangelegd omdat het IJ toen al in open verbinding met de Zuiderzee was gekomen. In de 19e eeuw lieten een paar braken achter de Zuiddijk nog zien dat deze een aantal malen moet zijn doorgebroken. Op de plaats van het huidige Verzetsplantsoen was een klein meertje, en even ten zuidoosten daarvan een groter meer, dat wel ‘het Meer van Genève’ werd genoemd.Tegenwoordig loopt de Zuiddijk nergens meer direct langs het water. De belangrijkste oorzaak daarvan is de aanslibbing sinds de 17e eeuw. Zo is de gehele Vissershopbuurt op aangeslibd land gebouwd. Tot 1883 lagen ook de Ooster- en Westerhem (zie: ➝ Hemland) aan de Zuiddijk vast. Wanneer de huidige ➝ Burcht is ontstaan is niet te zeggen. De Burcht was oorspronkelijk aanmerkelijk kleiner; de loskade dateert uit de 20e eeuw.

De Zuiddijk, aan de rand van het Zaandamse centrum, heeft zich in de 20e eeuw tot een der belangrijkste winkelstraten van Zaandam ontwikkeld, mede dankzij een actieve winkeliersvereniging.