Te elfder ure, op het elfde uur van de (twaalfurige) werkdag; (fig.) op het allerlaatste ogenblik.
Deze uitdrukking stamt uit een gelijkenis die Jezus zijn discipelen vertelt. Hij vergelijkt daarin het koninkrijk der hemelen met een wijngaard waarvoor de heer des huizes arbeiders inhuurt: het loon voor elke arbeider is één denarie, of zij nu vanaf het eerste uur van de (twaalfurige) werkdag in zijn wijngaard werken, of vanaf het derde, zesde, of nog latere uur. ‘En zij die er vanaf het elfde uur waren, kwamen naar voren en kregen ieder een denarie’ (Matteüs 20:9, NBV). Iets ter elfder ure doen is daarom: iets op het allerlaatste moment doen.
Bijbelcitaat: Luikse Diatessaron (1291-1300), p. 152, 15-17. Ende alse deghene voer quamen die ter ellefter vren van den daghe waren comen, so namen si te penninghe.
Gebruiksvoorbeeld: Is er een liefde groter dan ter elfder / ure inkerend, rakelings langs de dood? (G. Achterberg, Verzamelde gedichten, 1985 (Paviljoen, 1969) p. 972)
Gebruiksvoorbeeld: Hij was eraan begonnen [aan het vertalen van een boek] om een uitgever die hij wel mocht uit de brand te helpen -- de bioloog die het eigenlijk zou vertalen had het ter elfder ure laten afweten -- [...] (R. Peper, Dooi, 1999, p. 14)
Uren, dagen, maanden, jaren, vliegen als een schaduw heen, eerste regel van een bekend religieus lied, vooral gezongen als oudejaarslied.
Uren, dagen, maanden, jaren, opeenvolgende tijdsduren, genoemd om het voortschrijden van de tijd uit te drukken.
De eerste regel van het ‘Nieuwjaars-Lied’ van Rhynvis Feith uit 1805, uren, dagen, maanden, jaren, vliegen als een schaduw heen is bekender dan de psalm waarop deze is gebaseerd, Psalmen 39:6, ‘Ja, de mens gaat daarheen als een schaduw, ja, als een ademtocht suizen zij weg, zij garen bijeen en weten niet, wie het tot zich nemen zal’ (NBG-vertaling). Het moderne gebruik van de verzen van Feith is een goed voorbeeld van een indirect citaat uit de bijbel. Er wordt veel op gevarieerd.
Bijbelcitaat: Deux-Aesbijbel (1562), Psalmen 39:7. Sy gaen daerhenen als een schaduwe, ende maken hen veel onnutter onrusten.
Gebruiksvoorbeeld: Die trein stond hier nou al uren of leek dat maar zo? Kon ook de wietkik wel wezen -- seconden leken eeuwigheden en eeuwigheden vlogen als een schaduw heen of hoe was het ook alweer. (R. Kampurt (Campert), Tjeempie! of Liesje in Luiletterland, 1968, p. 42)
Gebruiksvoorbeeld: Moorlag observeerde [reeën] uren, dagen, maanden en uiteindelijk zelfs jaren. Weer of geen weer. (Meppeler Courant, juli 1995)
Gebruiksvoorbeeld: Vroeger telden alleen de seizoenen en de mensen telden in seizoenen. Je was geboren tijdens de oogst, de derde oogst sinds die man chef was. En toen kwamen er plots uren en dagen en maanden en jaren. De tijd viel in lijnen. (De Standaard, nov. 1995)
