is intracellulaire oxydatie. In de levende cellen spelen zich voortdurend, op goed geordende wijze, tal van chemische reacties af.
Er zijn anabole reacties, waarbij samengestelde verbindingen worden opgebouwd, die voor de bouw en functie der cellen nodig zijn. Daarnaast zijn er katabole reacties, waarbij organische stoffen worden afgebroken; hierdoor komt potentiële chemische energie vrij, die deels benut wordt voor de synthese en deels wordt omgezet in andere vormen van energie, zoals warmte en beweging. Het geordende verloop dezer veelsoortige reacties bij normale temperatuur en bij een ongeveer neutrale reactie is mogelijk dank zij de aanwezigheid van diverse fermentsystemen en van speciale structuren in de cellen. Onder de katabole reacties nemen oxydaties een belangrijke plaats in. Deze intracellulaire oxydaties komen niet tot stand door een rechtstreekse verbinding der te oxyderen stof (het ademhalingssubstraat) met moleculaire zuurstof, maar overwegend door de onttrekking van waterstofatomen aan het molecule onder invloed van specifieke enzymen, zgn. dehydrogenasen. De vrijgemaakte H-atomen worden langs een reeks van reversibele oxydatie-reductiesystemen (z ox-redoxpotentiaal) aan de moleculaire zuurstof overgedragen. Verschillende vitamines (o.a. riboflavine, nicotinezuuramide) maken deel uit van dergelijke waterstofoverdragende oxydatie-reductiesystemen.
Aan het begin van de reeks staat het te oxyderen ademhalingssubstraat, aan het eind van de reeks staat het cytochroomsysteem. Cytochromen zijn chemisch verwant aan de haem-groepen der bloedkleurstof. Elk cytochroommolecule bevat een Fe-atoom, dat afwisselend wordt gereduceerd (door waterstof) en gereoxydeerd. De reoxydatie van het laatste cytochroom uit de reeks geschiedt door cytochroomoxydase, het zuurstofoverdragend ferment van Warburg. Hierbij komen een waterstofion en een electron vrij, die met zuurstof water vormen, het eindproduct der intracellulaire oxydatie. Koolzuur (CO2) ontstaat in de cellen niet door oxydatie, maar door andere processen, zoals decarboxylatie.Lit.: K. L. van Schouwenburg en E. C. Wassink, Het chemisme der ademhaling, 2de dr. (Amsterdam 1937); Brit. Med. Buil. Vol. 9, nr 2, 1953: Some Aspects of Enzyme Research.
