Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 06-08-2022

Starets

betekenis & definitie

(Russ., oude; meerv.: startsy) is in de Russische kerk een monnik of kluizenaar, die, vaak zonder de priesterlijke wijding en een theologische scholing van betekenis ontvangen te hebben, een hoge trap van het geestelijke leven bereikt heeft en door zijn ascetische leiding grote invloed zowel op geestelijken als leken uitoefent. In allerlei gevallen vraagt men hem om raad en zegen en soms legt men zelfs een buitensacramentele biecht bij hem af.

Het betreft hier een typisch verschijnsel van Russische vroomheid, opgekomen in de 15de eeuw, tot een hoogtepunt gestegen onder Seraphim van Sarow (een orthodox-Russisch priester en kluizenaar (gest. 1833) en nog heden van betekenis. Deze startsy waren de scheppers van een volksmystiek van ootmoed, berusting in Gods wil, medeleven met het leed van de naaste, maar in het bijzonder van zelfbeheersing en een passieve houding tegenover aangedaan onrecht. Voorbeelden vindt men in de roman De gebroeders Karamazow van F. M. Dostojewskij en in de romans Aan de rand van de wereld en De verzegelde engel van N. S. Ljeskow.Lit.: I. Smolitsch, Leben u. Lehre der Starzen (Wien 1936).