Sir, Engels Afrika-reiziger (Londen 8 Juni 1821 - Sandford Orleigh bij Newton Abbot, Devon, 30 Dec. 1893), begaf zich in 1845 naar het eiland Ceylon, waar hij met zijn broeder een bezitting beheerde. Daar schreef hij : The Rifle and the Hound in Ceylon (1853) en Eight years wanderings in Ceylon (1855).
Enige tijd was hij werkzaam bij de aanleg van de Turkse spoorweg van Varna naar Küstendil (Constantza). In Mrt 1861 vertrok hij naar Afrika met het doel de bronnen van de Nijl op te sporen, en bereikte in 1862 het verenigingspunt van de Witte en Blauwe Nijl. Hier rustte hij drie vaartuigen uit, waarmee hij stroomopwaarts naar Gondokoro (40 55' N.Br.) voer. Hij ontmoette er in het midden van Febr. 1863 Speke en Grant,die hij behulpzaam was bij hun terugkeer naar Europa. Door het rijk Oenjoro heen kwam hij na velerlei gevaren en avonturen op 14 Mrt 1864 bij Vacodia aan het westelijk meer, de Loeta Nzige, door hem met de naam Albert Nyanza bestempeld. Deze reis is beschreven in zijn werk: The Albert Nyanza (1866).
In 1867 schreef hij: The Nile tributaries of Abyssinia. Van den onderkoning van Egypte, Ismaïl, kreeg hij de nodige steun om de Nijlgewesten tot aan de Grote Meren te veroveren. De onderkoning benoemde hem tot pasja en stelde hem aan het hoofd van een leger, dat eind 1869 oprukte. Het was voorzien van stoomboten, die uit elkaar genomen konden worden. Hij had met vele moeilijkheden te kampen en bereikte pas 15 Apr. 1871 langs de Giraffenrivier Gondokoro. Hier stichtte hij een stad, Ismaïlia, en bestreed de BariNegers.
Nadat hij met kracht een opstand van zijn eigen troepen had gedempt, begaf hij zich tegen het einde van 1871 met een sterk verminderd korps zuidwaarts, trok langs de Nijl door Madi en bouwde bij Fatiko (30 N.Br.) een versterkte legerplaats, om de slavenhandelaars te bestrijden. Daarbij drong hij, al vechtende, door tot Masindi in het gewest Oenjoro (2° N.Br.). Hij wist echter geen blijvend succes te verwerven en keerde in 1874 terug. In hetzelfde jaar gaf hij Ismaïlia uit. Later schreef hij: Cyprus as I saw it in i8yg (1879) en Wild beasts and their ways (1890).Lit.: T. D. Murray and A. S. White, Sir Samuel Baker, a Memoir (London 1895).
