is een uitgestorven geslacht van de Cephalopoda, nauw verwant aan de thans nog in Indische zeeën levende Nautilus. Het dier had, evenals de Nautilus, een door komvormige dwarsschotten in kamers onderverdeelde schelp, waarvan het alleen de laatste (grootste) kamer bewoonde, terwijl de overige kamers met lucht gevuld waren en als „zwemblaas” fungeerden.
De dwarsschotten waren in het midden ook door een sipho doorboord. De Orthoceras had echter, in tegenstelling tot de Nautilus, een rechte schaal en leefde in verband hiermee waarschijnlijk niet op de bodem der zee, doch leidde een vrij zwemmend bestaan (nekton). De buitenkant van de schaal is gewoonlijk glad of slechts zeer weinig versierd, doch had bij het levende dier een fraai gekleurde tekening. Er zijn meer dan duizend verschillende soorten van Orthoceras gevonden, die men weleens in twee grote groepen samen vat: de zgn. Brevicones met een korte kegelvormige schelp, en de Longicones met een zeer lange slanke schelp, die soms wel 1-2 m lang kon zijn. Het geslacht Orthoceras trad het eerst op in het Onder-Cambrium; de jongste vertegenwoordigers heeft men in de Trias van de Alpen gevonden. De meeste soorten leefden in het Ordovicium en uit die tijd zijn vooral in Scandinavië dikke afzettingen bekend, de zgn. Orthoceras-kalken, die voor het grootste deel bestaan uit de schelpen van deze dieren. Het zijn fraaie sierstenen, die o.a. gebruikt zijn in de hal van het station te Stockholm en in het hoofdpostkantoor te Rotterdam.
